Ο μεγάλος διωγμός των Τσιγγάνων

Συμπτώματα ρατσιστικής «δυσανεξίας» εμφανίζει η Ευρώπη, όπου, επτά δεκαετίες μετά από το τέλος του ναζιστικού Ολοκαυτώματος, ακούγονται ολοένα και πιο στεντόρειες οι φωνές για διάλυση των αυτοχθόνων πληθυσμών και εθνοτικών ομάδων που ζουν στα σπλάχνα της.

Και δεν πρόκειται για μια «παιδική ασθένεια» που πέρασε και γέμισε «αντισώματα» τον οργανισμό που λέγεται «Ευρώπη». Οι τελευταίες εξελίξεις σε επίπεδο ηγετών χωρών αλλά και θεσμικών αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύουν ότι μάλλον πρόκειται για μια σοβαρότατη «ασθένεια» που βρισκόταν τις τελευταίες δεκαετίες σε «καταστολή» από το «φάρμακο» της οικονομικής ανάπτυξης. Μόνο που το... φάρμακο αποδείχθηκε «ψευδοφάρμακο» και τώρα που η παγκόσμια οικονομική ύφεση φέρνει μια γενικότερη αναθεώρηση θεσμών και κανονισμών, τα συμπτώματα αυτής της «δυσανεξίας» βρίσκονται και πάλι σε έξαρση.


Την αρχή έκανε η Γαλλία, η οποία πριν από μερικές ημέρες έδωσε το «πράσινο φως» για την κατεδάφιση περισσότερων από 300 καταυλισμών Ρομά σε όλη τη χώρα, με την κυβέρνηση του Νικολά Σαρκοζί να δίνει εντολή για την άμεση απέλαση όσων κατοίκων των καταυλισμών αυτών διαπιστωθεί πως βρίσκονται παράνομα στη Γαλλία και να χαρακτηρίζει τις περιοχές που καταλαμβάνουν ως «εστίες λαθρεμπορίου, βαθύτατα σοκαριστικών συνθηκών διαβίωσης, εκμετάλλευσης παιδιών για επαιτεία, πορνεία και έγκλημα». Τώρα, έρχεται η κυβέρνηση του Ιταλού πρωθυπουργού, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, να «επικροτήσει» την κίνηση της Γαλλίας και διά στόματος του υπουργού Εσωτερικών, Ρομπέρτο Μαρόνι, να ανασύρει το προ διετίας απορριφθέν αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να της επιτραπεί να εφαρμόσει μέτρα, ώστε «να απελάσει πολίτες άλλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζουν μόνο με κρατικά επιδόματα».



Τι και αν οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξεγέρθηκαν κατά της απόφασης της κυβέρνησης Σαρκοζί και των προθέσεων εκείνης του Μπερλουσκόνι, όπως η ρουμανική Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Romani Criss», που διακήρυξε πως «η απόφαση της Γαλλίας να απελάσει ολόκληρες κοινότητες Ρομά, χωρίς να εξετάσει τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, συνιστά κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», η πολιτική βούληση πολλών Ευρωπαίων ηγετών και τοπικών αξιωματούχων είναι ξεκάθαρη.

Μόνο μέσα στο 2009 απελάθηκαν από τη Γαλλία περισσότεροι από 10.000 Ρομά, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Εκδιώξεις και επιθέσεις εναντίον των Ρομά καταγράφηκαν στην Ουγγαρία, τη Ρωσία, τη Μ. Βρετανία, το Βέλγιο, τη Ρουμανία και τη Δανία.



Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ειδικοί αναλυτές που «διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές» αυτών των εξελίξεων κάνουν λόγο για μια «δοκιμασμένη» πολιτικά λύση, για κυβερνήσεις που διέρχονται κρίση. Στρέφουν την προσοχή του λαού σε «εχθρούς της πατρίδας» αλλά και «εχθρούς του τρόπου ζωής τους», για να δουν βελτίωση στα νούμερα των δημοσκοπήσεων. Άλλωστε, τόσο ο Νικολά Σαρκοζί στη Γαλλία όσο και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα στην εσωτερική πολιτική σκηνή των χωρών τους.

Οι Ρομά δεν παύουν να είναι Ευρωπαίοι πολίτες

Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ακόμα μεγαλύτερο. Και αυτό γιατί οι Ρομά μπορεί να έχουν τα δικά τους εθνοτικά χαρακτηριστικά, όπως άλλωστε κάθε λαός, αλλά δεν παύουν να είναι Ευρωπαίοι πολίτες και ως τέτοιους οφείλει να τους αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Χθες, ο Ρομπέρτο Μαρόνι, ο οποίος ανήκει στην ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά, δήλωσε ότι θα ζητήσει να υπάρξει αλλαγή αυτής της νομοθεσίας σε ζητήματα μετανάστευσης εντός των ορίων της Ε.Ε. κατά τη σύνοδο των υπουργών Εσωτερικών της, στις 6 Σεπτεμβρίου. Χειροκροτώντας την κίνηση της Γαλλίας, που την περασμένη εβδομάδα έστειλε αεροπορικώς πίσω στη Ρουμανία δεκάδες Ρομά, στο πλαίσιο ενός μαζικού προγράμματος επαναπατρισμών, για τους οποίους υποστήριξε πως έγιναν «οικειοθελώς», ο Μαρόνι δήλωσε πως οι υποχρεωτικές απελάσεις Ρομά που δεν ανταποκρίνονται σε «βασικές απαιτήσεις» θα πρέπει τώρα να επιτραπούν.

Ποιες είναι αυτές οι «απαιτήσεις»; Ο Ρομπέρτο Μαρόνι είπε ότι θα πρέπει να απελαύνονται όσοι κάτοικοι στους καταυλισμούς των Ρομά παραβιάζουν τους κανόνες σχετικά με τα όσα απαιτούνται για να ζει κανείς σε άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε.: ένα ελάχιστο επίπεδο εισοδήματος, κατάλληλη στέγη και να μην είναι «βάρος» για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της χώρας που τον φιλοξενεί. «Πολλοί Ρομά είναι πολίτες της Ε.Ε., όμως δεν σέβονται καμιά απ' αυτές τις απαιτήσεις» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μαρόνι.

Από τη στιγμή, ωστόσο, που οι Ρομά είναι Ευρωπαίοι πολίτες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι, αν εγκριθούν από την Ε.Ε. οι κινήσεις Γαλλίας και Ιταλίας, τότε είναι θέμα χρόνου αυτές οι «απαιτήσεις» να επεκταθούν σε κάθε Ευρωπαίο πολίτη που δεν τις πληροί. Ο Ρομπέρτο Μαρόνι δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα, όταν σε συνέντευξή του, που δημοσιεύθηκε το Σάββατο στην εφημερίδα «Corriere della Sera», ρωτήθηκε σχετικά με το αν ένα τέτοιο σχέδιο συνιστά επιβολή διακρίσεων, κάτι που εναντιώνεται σε βασικές θεσμικές αρχές της Ε.Ε.. Ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών παραδέχθηκε ότι η πολιτική αυτή θα εφαρμοστεί «για όλους τους μη Ιταλούς πολίτες της Ε.Ε. που δεν ανταποκρίνονται σε ορισμένα κριτήρια, και όχι μόνο για τους Ρομά».

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία

Τη γνωστή λαϊκή ρήση «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις» θυμίζει ο τρόπος που η Ε.Ε. αντιμετωπίζει θεσμικά το ευαίσθητο ζήτημα της μετανάστευσης στην Ευρώπη και ειδικά των εθνοτικών ομάδων των Ρομά. Τα άρθρα που περικλείονται στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αφορούν σε σχετικά προγράμματα είναι πολλά, λίγα όμως γνωστοποιούνται στο ευρύ κοινό και υπενθυμίζονται από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, όταν καταγράφονται φαινόμενα βίας εναντίον μεταναστών, μειονοτήτων ή ακόμα και λιγότερο προνομιούχων ομάδων.

Στη «Διακήρυξη κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας» (Ευρωπαϊκό δίκαιο: Επίσημη Εφημερίδα αριθ. C 158 της 25/06/1986 σ. 0001 – 0003), η Ε.Ε. διαπιστώνει τη «θετική συνεισφορά την οποία οι εργαζόμενοι που κατάγονται από άλλα κράτη μέλη ή από τρίτες χώρες έκαναν και θα συνεχίσουν να κάνουν στην ανάπτυξη του κράτους μέλους στο οποίο διαμένουν νόμιμα, και την ωφέλεια που προκύπτει από το γεγονός αυτό για την Κοινότητα στο σύνολό της».

Στον «Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1889/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2006 για την καθιέρωση ενός χρηματοδοτικού μέσου για την προαγωγή της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου παγκοσμίως» (Ευρωπαϊκό δίκαιο: Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 386 της 29/12/2006 σ. 0001 – 0011, και L 200 της 01/08/2007 σ. 0549 - 0559), η Ε.Ε. προβλέπει κοινοτικά κονδύλια για «τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών και τα δικαιώματα των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες και ενθετικές ομάδες» (Άρθρο 2, Πεδίο 1, Παράγραφος β-iv).

Επίσης, στην «Οδηγία 2001/55/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 2001, σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ κρατών μελών, όσον αφορά στην υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων» (Ευρωπαϊκό δίκαιο: Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 212 της 07/08/2001 σ. 0012 – 0023), η Ε.Ε. θεσπίζει οδηγία με την οποία προστατεύονται τα δικαιώματα των «εκτοπισθέντων» ανθρώπων των κρατών-μελών της. Σε αυτήν προβλέπεται ότι «τα κράτη-μέλη λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα άτομα των οποίων η προσωρινή προστασία έχει λήξει και τα οποία δεν είναι επιλέξιμα για να γίνουν δεκτά επαναπατρίζονται αναγκαστικά, στο πλαίσιο σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σε περιπτώσεις αναγκαστικού επαναπατρισμού, τα κράτη-μέλη εξετάζουν τους επιτακτικούς ανθρωπιστικούς λόγους που ενδέχεται να καταστήσουν αδύνατο ή παράλογο τον επαναπατρισμό σε συγκεκριμένες περιπτώσεις».

Γίνεται, δε, ειδική αναφορά, ώστε τα κράτη-μέλη «να επιτρέπουν στις οικογένειες με ανήλικα τέκνα που φοιτούν στο σχολείο σε κράτος-μέλος να επωφελούνται προϋποθέσεων παραμονής που να επιτρέπουν στα εν λόγω τέκνα να ολοκληρώσουν την τρέχουσα σχολική περίοδο».

Όλες οι παραπάνω ευρωπαϊκές νομοθεσίες είναι σαφείς. Ο σεβασμός στον άνθρωπο είναι σε πρώτο πλάνο και τα δικαιώματά του είναι θεσπισμένα. Λίγη -αν όχι καθόλου- σημασία δεν έχουν όμως αυτά, όταν στην Ευρώπη του 2010 καταγράφονται περιστατικά ωμής βίας και απροκάλυπτης ρατσιστικής συμπεριφοράς εναντίον των Ρομά και οποιονδήποτε άλλων ανθρώπων δεν πληρούν τις… απαιτήσεις για τις οποίες έκανε λόγο ο Ρομπέρτο Μαρόνι.



Ας θυμηθούμε ότι κάποτε οι ναζί χαρακτήρισαν τους Ρομά ως έναν «περιττό λαό» και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης την περίοδο του Ολοκαυτώματος δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 550.000 Tσιγγάνοι, αριθμός που αντιστοιχούσε στο 70% του συνολικού τους πληθυσμού που κατοικούσε τότε στην Ευρώπη. Οι ναζί προχώρησαν μάλιστα ακόμα παραπέρα, με την ομάδα του Γιόζεφ Μένγκελε, τον γιατρό που η Ιστορία τον κατέγραψε ως «Άγγελο του Θανάτου», να εντοπίζει στα γονίδια των Tσιγγάνων το «ένστικτο του νομαδισμού», αναζητώντας επιστημονικές αιτιάσεις για τις ειδεχθείς πράξεις εναντίον των εθνοτήτων αυτών.

zougla