Πετρελαιοκηλίδα στον Ευβοϊκό

Η βάση της παγκόσμιας οικονομίας είναι το πετρέλαιο. Καθημερινά διακινούνται εκατοντάδες χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου, ακολουθώντας θαλάσσιες διαδρομές. Τεράστια δεξαμενόπλοια μεταφέρουν εκατομμύρια τόνους σε κάθε θάλασσα, απειλώντας παραθαλάσσια οικοσυστήματα, πόλεις και τουριστικές εγκαταστάσεις. Κάθε χρόνο χύνονται στη θάλασσα από ενάμισι έως έξι εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου εξ αιτίας ναυαγίων και της ασυδοσίας κάποιων πλοιοκτητριών ή πετρελαϊκών εταιρειών. Ο καθαρισμός των αμπαριών, ενώ τα πλοία βρίσκονται στη θάλασσα, είναι κοινή πρακτική. Υπολογίζεται ότι πάνω από το 60% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από αυτήν τη δραστηριότητα.
Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει μια ικανοποιητική και ταυτόχρονα φιλική προς το περιβάλλον, μέθοδος καθαρισμού των πετρελαιοκηλίδων. Κάθε θάλασσα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, κάθε ακτογραμμή έχει διαφορετική ικανότητα αυτοκαθαρισμού και κάθε χώρα έχει διαφορετικές δυνατότητες και μέσα για τον καθαρισμό της θάλασσας. Το ευρύτερα διαδεδομένο μέσο καταπολέμησης των πετρελαιοκηλίδων είναι τα φράγματα που περιορίζουν την επέκτασή τους προς τις πλέον ευαίσθητες περιοχές. Σε συνδυασμό με διάφορα χημικά απορρυπαντικά, είναι το μέσο που κατά κόρον έχει χρησιμοποιηθεί τα τελευταία 25 χρόνια. Ομως, οι δυνατότητες του συστήματος είναι περιορισμένες. Τα φράγματα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε υψηλό κυματισμό και είναι άχρηστα μετά την παρέλευση 48 ωρών από το συμβάν, εξαιτίας του διασκορπισμού της κηλίδας. Ενα ακόμα σοβαρό μειονέκτημα είναι η τοξικότητα και η μόλυνση που προκαλούν τα ίδια τα απορρυπαντικά. Αλλες μέθοδοι, όπως η άντληση ή η επί τόπου καύση, προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις και φυσικά όταν η κηλίδα δεν έχει ακόμα διασκορπιστεί.
Μια νέα μέθοδος που αναπτύχθηκε από τον καθηγητή των Τ.Ε.Ι. Πειραιά Γ. Νικολαΐδη και την ομάδα του, υπόσχεται επιδόσεις κατά πολύ ανώτερες από οποιαδήποτε άλλη εφαρμοζόμενη τεχνική. Η ελληνική ομάδα άρχισε την έρευνά της αναζητώντας τις προδιαγραφές του ιδανικού μέσου καταπολέμησης των πετρελαιοκηλίδων. Κατέληξαν στο ότι χρειάζεται ένα είδος ''σφουγγαριού'' με ελαιόφιλες ιδιότητες, το οποίο δεν θα απορροφούσε το νερό, που θα μπορούσε να περισυλλέξει γρήγορα το πετρέλαιο ακόμα και μετά την παρέλευση 48 ωρών και ταυτόχρονα να είναι αρκετά φθηνό. Ακόμα, θα έπρεπε να είναι μη τοξικό και να μην βυθίζεται. Η ομάδα του κου Νικολαϊδη κατάφερε να αναπτύξει ένα υλικό με τέτοιες ιδιότητες. Χρησιμοποίησαν ένα μαγνητικό υλικό που σε συνδυασμό με κάποιο ελαιόφιλο πορώδες πολυμερές, έχει τη δυνατότητα να απορροφάει δεκαπλάσια ποσότητα ρύπων από το βάρος του. Το όνομα του υλικού αυτού είναι Clean Mag.
Ο τρόπος χρησιμοποίησής του είναι ο εξής: Αφού εντοπιστεί η πετρελαιοκηλίδα, ένα πλοίο, ελικόπτερο ή μεταφορικό αεροπλάνο ρίχνει πάνω στην κηλίδα την ποσότητα Clean Mag που χρειάζεται. Το υλικό διασκορπίζεται στην κηλίδα και λόγω της ελαιόφιλης δομής του αρχίζει να συγκεντρώνει το πετρέλαιο σε μεγάλα σχεδόν στερεά κομμάτια που επιπλέουν.  Μετά, το ίδιο πλοίο ή ελικόπτερο, εξοπλισμένο με ένα μαγνητικό ιμάντα ή σχάρα, σαρώνει την κηλίδα. Το Clean Mag, λόγω των μαγνητικών του ιδιοτήτων, έλκεται από τον ιμάντα και μαζί του το πετρέλαιο που έχει κολλήσει πάνω του. Αφού ξεπλυθεί ο ιμάντας, το Clean Mag μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκ νέου. Ακόμα κι αν το υλικό ξεβραστεί στην ακτή, το πετρέλαιο παραμένει εγκλωβισμένο μέσα του χωρίς να ρυπαίνει. Να υπογραμμίσουμε εδώ το πλεονέκτημα της ρίψης από αέρος που συμβάλλει στην έγκαιρη αντιμετώπιση της πετρελαιοκηλίδας πριν αυτή εξαπλωθεί.
Αν αυτή είναι η θεωρία, τι μπορεί να κάνει το σύστημα στον αληθινό κόσμο; Το Clean Mag θριάμβευσε σε όλες τις δοκιμές που πήρε μέρος. Ο Γ. Νικολαΐδης απευθύνθηκε στο Διεθνή Οργανισμό για την Καταπολέμηση των Πετρελαιοκηλίδων (OSRL) που εδρεύει στο Southampton της Μ. Βρετανίας. Εκεί, την άνοιξη του 1999 αποδείχθηκε, πέρα από κάθε αμφισβήτηση, η ικανότητα του Clean Mag στην καταπολέμηση πετρελαιοκηλίδων, αφού το τελευταίο κατάφερε να περισυλλέξει όχι μόνο αργό πετρέλαιο, αλλά και μαζούτ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Clean Mag παρέμεινε στη δεξαμενή δοκιμών επί είκοσι ώρες υπό βροχή και αέρα. Παρ΄ όλα αυτά, το πετρέλαιο είχε συγκεντρωθεί στη μια άκρη της δεξαμενής χωρίς να μπορεί να διασκορπιστεί στο νερό. Πιο εντυπωσιακή ήταν η απορρύπανση μιας δεξαμενής, στην οποία το νερό είχε ήδη αναμιχθεί με το πετρέλαιο σχηματίζοντας την πιο βαριά μορφή ρύπανσης (γαλακτώματα). Το γαλάκτωμα επέπλεε στην εν λόγω δεξαμενή επί τρεις μήνες(!). Η δεύτερη δοκιμή, που έγινε στα διυλιστήρια Σκαραμαγκά το Νοέμβριο του 1999, ήταν εξίσου εντυπωσιακή, αφού διεξήχθη μέσα στη θάλασσα. Σε αυτήν την περίπτωση, τρία κιλά Clean Mag καθάρισαν ένα μείγμα μαζούτ και πετρελαίου κίνησης δεκαπέντε λίτρων, μέσα σε κυματισμό.
Σίγουρα η ανάπτυξη ενός τόσο πολλά υποσχόμενου συστήματος είναι κάτι που κάνει όλους τους Ελληνες περήφανους. Ολους; Οχι ακριβώς. Το Clean Mag έχει πατενταριστεί από το 1996. Τα υπουργεία Ναυτιλίας και ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ δεσμεύτηκαν να το χρηματοδοτήσουν ''για να μη φύγει από την Ελλάδα''. Η επιδότηση αυτή ανήλθε, σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου του κου Νικολαϊδη, στο ''ιλιγγιώδες'' ποσό των δέκα εκατομμυρίων δραχμών. Κάθε υπουργείο έδωσε από πέντε εκατομμύρια. ''Δεν θα μας έφταναν ούτε για χαρτί φωτοτυπικού'', σχολίασε στο Flash.gr ο ίδιος ο κος Νικολαϊδης.  Η τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του, με αφορμή την πετρελαιοκηλίδα του Ευβοϊκού, ήταν αποκαλυπτική. ''Το Clean Mag δεν είναι πανάκεια, καμία τεχνική απορρύπανσης δεν είναι. Ομως θα μπορούσαμε να είχαμε σώσει περιοχές που δεν έπρεπε να πληγούν, όπως η παραλία στο Δήλεσι. Η απαιτούμενη ποσότητα για τον καθαρισμό 620 τόνων πετρελαίου είναι περίπου 200 κυβικά μέτρα από το υλικό. Ενα ελικόπτερο Chinook θα μπορούσε, όταν η κηλίδα ήταν ακόμα μικρή, να την αντιμετωπίσει. Δυστυχώς στην Ελλάδα μάς προλαβαίνουν πάντα οι εξελίξεις.''

Ευρωκίνηση

Η κυβέρνηση, δια στόματος πρωθυπουργού και όλων των υπουργών, έχει επανειλημμένα διακηρύξει ότι στρατηγικός στόχος είναι η ανάπτυξη εγχώριας υψηλής τεχνολογίας. Επίσης, από επίσημα χείλη έχει διατυμπανιστεί η δέσμευση της κυβέρνησης στην προστασία του περιβάλλοντος. Το Clean Mag είναι μια εφαρμογή που μπορεί να φέρει την Ελλάδα στην ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ της απορρυπαντικής τεχνολογίας. Την ίδια στιγμή, είναι ίσως η φιλικότερη προς το περιβάλλον μέθοδος. Το ελληνικό κράτος φαίνεται ότι, για μία ακόμη φορά, έδωσε εξετάσεις και απέτυχε. Αιτία γι΄ αυτό δεν φαίνεται να είναι η κακή πρόθεση των υπευθύνων ή κάποια συμφέροντα που μπλοκάρουν τις καλές ιδέες. Η δυσκινησία και η ανευθυνότητα κάποιων ''υπεύθυνων'' φαίνεται ότι είναι η μοναδική αιτία. Γιατί, για ποιο λόγο θα χρηματοδοτούσε η Ευρωπαϊκή Eνωση το Clean Mag με τριακόσια εκατομμύρια δραχμές, αν δεν λειτουργούσε; Για ποιο λόγο ιδιώτες επενδυτές θα το επιδοτούσαν με άλλα τριακόσια πενήντα; Σε ερώτησή μας για το τι υποδομή χρειάζεται για τη βιομηχανική παραγωγή του υλικού του, ο κος Νικολαΐδης απάντησε: ''Χρειάζεται μια σοβαρή επένδυση της τάξης των δύο περίπου δισεκατομμυρίων''. Να σας διορθώσουμε κε Νικολαϊδη. Δύο δισεκατομμύρια δεν είναι σοβαρή επένδυση. Είναι ένα τιποτένιο ποσό, το οποίο διατίθεται για χαρτικά και είδη γραφικής ύλης σε κάποια υπουργεία. Τέσσερα δισεκατομμύρια ζητούν ως αποζημίωση οι πληγείσες περιοχές από τους υπεύθυνους της καταστροφής στον Ευβοϊκό. Τελειώνοντας αυτό το άρθρο, υπό το βάρος της οικολογικής καταστροφής στον Ευβοϊκό, θα παραθέσουμε το τελευταίο σχόλιο του κου Νικολαϊδη στη συνέντευξη που μας παραχώρησε εχθές, καθώς επέστρεφε από τη Δ.Ε.Θ. ''Η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο. Καθημερινά περνούν από το Αιγαίο δεξαμενόπλοια από τη Μαύρη Θάλασσα. Τι θα συμβεί αν βυθιστεί ένα δεξαμενόπλοιο; Να σας πω εγώ. Πάνε όλα μας τα νησιά. Δεν αξίζει να επιδοτηθεί οποιαδήποτε προσπάθεια ίσως σώσει στο μέλλον τις φυσικές μας καλλονές και την τουριστική μας βιομηχανία;''

Nooz