Σαν σήμερα πέθανε ο Άντον βαν Ντάικ
Γόνος πλούσιας και θεοσεβούμενης οικογένειας εμπόρων, ο Αντον βαν Ντάικ γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1599. Ο πατέρας του, Franchois, ήταν και αυτός ζωγράφος. Ετσι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Αντον σε ηλικία 10 ετών θα γίνει μαθητής του σπουδαίου Χέντρικ βαν Μπάλεν, ο οποίος την εποχή εκείνη ήταν πρύτανης του Guild van Sint Luke, του συνεταιρισμού που έλεγχε τη μαθητεία των καλλιτεχνών, τη δημιουργία και την εμπορία των έργων τους.
Πολύ σύντομα ο νεαρός μαθητής θα επιδείξει το μεγάλο ταλέντο του· αντιπροσωπευτικό έργο από την εποχή πριν από το 1618 είναι η πρώτη σπουδαία αυτοπροσωπογραφία σε ηλικία 14 ετών. Το έτος 1618 ο Βαν Ντάικ ονομάζεται master και εισέρχεται στην ενεργό μαθητεία του Πίτερ Πολ Ρούμπενς, έχοντας όμως παράλληλα και το δικό του στούντιο. Ο καλύτερος μαθητής του Ρούμπενς, σύμφωνα με τα λεγόμενα του μέντορά του, θα επιδοθεί με μεγάλη μαεστρία στη ζωγραφική θρησκευτικών, μυθολογικών και ιστορικών θεμάτων, ακολουθώντας τη μανιέρα των βενετών δασκάλων Τισιάνο και Τιντορέτο, αλλά με τον δικό του, αναγνωρίσιμο τρόπο. Και ο Βαν Μπάλεν και ο Ρούμπενς είχαν περάσει από τη Βενετία και κατείχαν τη ζωγραφική παράδοση της ιταλικής σχολής· έτσι παραμένει άγνωστο ποιος από τους δύο δίδαξε τις τεχνικές των ιταλών δασκάλων στον νεαρό μαθητή.
Αξεπέραστες οι προσωπογραφίες
Με τη σειρά του ο Βαν Ντάικ θα ταξιδέψει στην Ιταλία, όπου και θα παραμείνει από το 1621 ως το 1627, ζωγραφίζοντας πορτρέτα για την αριστοκρατία στη Βενετία, στο Μιλάνο, στο Παλέρμο και στη Γένοβα και αποκτώντας μεγάλη φήμη. Θα επιστρέψει στη γενέτειρά του, όπου και θα εικονογραφήσει πάμπολλα θρησκευτικά θέματα ανάμεσα στα έτη 1627 και 1632, αλλά και πορτρέτα για την αριστοκρατία. Η επιρροή του Ρούμπενς στην εικονογράφηση θρησκευτικών σκηνών είναι φανερή στο έργο αυτής της περιόδου, αλλά ο Βαν Ντάικ θα καθιερώσει το προσωπικό του, τρυφερό και συναισθηματικό στυλ, απόρροια της πολύχρονης επαφής του με τα ιδεώδη της βενετικής αναγέννησης.
Το 1632 ο Βαν Ντάικ θα ταξιδέψει στο Λονδίνο, προσκεκλημένος του βασιλιά Κάρολου Α’, όπου και θα εικονογραφήσει σειρά μνημειωδών ιστορικών θεμάτων. Αλλά η αποθέωση της φήμης του θα συντελεστεί μέσα από τις προσωπογραφίες. Το στυλ του Βαν Ντάικ θα παραμείνει αξεπέραστο και θα επηρεάσει τους ζωγράφους πορτρέτων επί δύο αιώνες. Οι αναμφισβήτητες σχεδιαστικές αρετές του ζωγράφου θα συνταιριάσουν ενστικτωδώς την ατμόσφαιρα της μελαγχολίας και πνευματικής ανάτασης με το επίπεδο και το πνεύμα του εικονιζόμενου προσώπου. Η χρωματική παλέτα του θα απελευθερωθεί, θα γίνει ανάλαφρη και φωτεινή. Η λαμπρή καριέρα του θα διακοπεί ξαφνικά, καθώς μία εβδομάδα μετά τη γέννηση της κόρης του, στις 9 Δεκεμβρίου 1641, ο Βαν Ντάικ θα πεθάνει ξαφνικά. Ο τάφος του θα χαθεί κατά τη μεγάλη πυρκαϊά του Λονδίνου το 1666.
Ανάμεσα στα σπουδαιότερα έργα αυτής της περιόδου συγκαταλέγονται τα «Παιδιά της οικογένειας Μπάλμπι», ο «Ευλογημένος Χέρμαν Τζόζεφ γονατίζοντας μπροστά στην Παρθένο», το διπλό πορτρέτο «Βασίλισσα Ενριέτα Μαρία και σερ Τζέφρι Χάντσον» και το ολόσωμο «Χένρι Ντάνβερς, κόμης του Ντάνμπι». Αναμφίβολα, ένα από τα σπουδαιότερα έργα είναι το «Ερως και Ψυχή», το οποίο παραχώρησε ευγενικά για την έκθεση από τη συλλογή της η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ της Αγγλίας.
Δύο άλλες εκθέσεις με τίτλο «Το φως της φύσης» και «Προικισμένος χαράκτης» παρουσιάζουν το ταλέντο του Βαν Ντάικ σε όλη την γκάμα του. Οι δύο εκθέσεις, που πραγματοποιούνται στην οικία του Ρούμπενς και στο Μουσείο Plantin-Moretus, συγκεντρώνουν τοπιογραφίες και χαρακτικά. Και εδώ έχουμε τη σπάνια ευκαιρία να δούμε την περίφημη σειρά πορτρέτων «Εικονογραφία», το πρώτο who’s who του δυτικού πολιτισμού.
Το ταξίδι των έργων του
Αυτές οι τρεις εκθέσεις, που θα διαρκέσουν ως τις 22 Αυγούστου και οι οποίες θα ταξιδέψουν ύστερα στο Λονδίνο για να παρουσιαστούν εκεί από τις 11 Σεπτεμβρίου ως τις αρχές Δεκεμβρίου όπως είχε άλλωστε συμβεί ξανά πριν από 100 χρόνια, το 1899 , αποτελούν και τον κύριο κορμό του εορτασμού του Ετους Βαν Ντάικ. Σε αυτές μπορούμε να δούμε και τη σοβαρή δουλειά ανθρώπων όπως ο Κρίστοφερ Μπράουν, έφορος της κύριας έκθεσης και διευθυντής του Ashmolean Museum Oxford, η Νόρα ντε Πόρτερ, έφορος του Rubenianum, o Μάρτιν Ρόγιαλτον-Κις, του Βρετανικού Μουσείου, και άλλοι.
Και πάλι στους δρόμους της πόλης, αντιμέτωποι με την εμπορευματοποίηση του ονόματος Βαν Ντάικ που υπαγόρευσε το σύγχρονο διαφημιστικό μάνατζμεντ του πολιτισμού. Η έκπληξή μας όμως είχε μετριαστεί διαβάζοντας ότι η ζωγραφική πάντοτε ήταν για τους Φλαμανδούς και τέχνη και σημαντική εμπορική συναλλαγή. Από τον 16ο αιώνα βωμοί, πίνακες και θρησκευτικά αντικείμενα λατρείας έβρισκαν τον δρόμο τους για την Ολλανδία, τη Γερμανία, τη Νότια Ευρώπη, ακόμη και τον Νέο Κόσμο. Η παραγωγή ζωγραφικών έργων απασχολούσε όχι μόνο ζωγράφους αλλά και υφαντές καμβάδων, εμπόρους χρωμάτων και πινέλων και κορνιζοποιούς, οι οποίοι ανήκαν στις πλουσιότερες κάστες πολιτών. Μπροστά μας, στη στάση του λεωφορείου, η μεγάλη αφίσα με την αυτοπροσωπογραφία του Βαν Ντάικ με το ηλιοτρόπιο. Το μελαγχολικό και συγκαταβατικό βλέμμα του ζωγράφου έμοιαζε να υποδηλώνει: «Business as usual».
Πολύ σύντομα ο νεαρός μαθητής θα επιδείξει το μεγάλο ταλέντο του· αντιπροσωπευτικό έργο από την εποχή πριν από το 1618 είναι η πρώτη σπουδαία αυτοπροσωπογραφία σε ηλικία 14 ετών. Το έτος 1618 ο Βαν Ντάικ ονομάζεται master και εισέρχεται στην ενεργό μαθητεία του Πίτερ Πολ Ρούμπενς, έχοντας όμως παράλληλα και το δικό του στούντιο. Ο καλύτερος μαθητής του Ρούμπενς, σύμφωνα με τα λεγόμενα του μέντορά του, θα επιδοθεί με μεγάλη μαεστρία στη ζωγραφική θρησκευτικών, μυθολογικών και ιστορικών θεμάτων, ακολουθώντας τη μανιέρα των βενετών δασκάλων Τισιάνο και Τιντορέτο, αλλά με τον δικό του, αναγνωρίσιμο τρόπο. Και ο Βαν Μπάλεν και ο Ρούμπενς είχαν περάσει από τη Βενετία και κατείχαν τη ζωγραφική παράδοση της ιταλικής σχολής· έτσι παραμένει άγνωστο ποιος από τους δύο δίδαξε τις τεχνικές των ιταλών δασκάλων στον νεαρό μαθητή.
Αξεπέραστες οι προσωπογραφίες
Με τη σειρά του ο Βαν Ντάικ θα ταξιδέψει στην Ιταλία, όπου και θα παραμείνει από το 1621 ως το 1627, ζωγραφίζοντας πορτρέτα για την αριστοκρατία στη Βενετία, στο Μιλάνο, στο Παλέρμο και στη Γένοβα και αποκτώντας μεγάλη φήμη. Θα επιστρέψει στη γενέτειρά του, όπου και θα εικονογραφήσει πάμπολλα θρησκευτικά θέματα ανάμεσα στα έτη 1627 και 1632, αλλά και πορτρέτα για την αριστοκρατία. Η επιρροή του Ρούμπενς στην εικονογράφηση θρησκευτικών σκηνών είναι φανερή στο έργο αυτής της περιόδου, αλλά ο Βαν Ντάικ θα καθιερώσει το προσωπικό του, τρυφερό και συναισθηματικό στυλ, απόρροια της πολύχρονης επαφής του με τα ιδεώδη της βενετικής αναγέννησης.
Το 1632 ο Βαν Ντάικ θα ταξιδέψει στο Λονδίνο, προσκεκλημένος του βασιλιά Κάρολου Α’, όπου και θα εικονογραφήσει σειρά μνημειωδών ιστορικών θεμάτων. Αλλά η αποθέωση της φήμης του θα συντελεστεί μέσα από τις προσωπογραφίες. Το στυλ του Βαν Ντάικ θα παραμείνει αξεπέραστο και θα επηρεάσει τους ζωγράφους πορτρέτων επί δύο αιώνες. Οι αναμφισβήτητες σχεδιαστικές αρετές του ζωγράφου θα συνταιριάσουν ενστικτωδώς την ατμόσφαιρα της μελαγχολίας και πνευματικής ανάτασης με το επίπεδο και το πνεύμα του εικονιζόμενου προσώπου. Η χρωματική παλέτα του θα απελευθερωθεί, θα γίνει ανάλαφρη και φωτεινή. Η λαμπρή καριέρα του θα διακοπεί ξαφνικά, καθώς μία εβδομάδα μετά τη γέννηση της κόρης του, στις 9 Δεκεμβρίου 1641, ο Βαν Ντάικ θα πεθάνει ξαφνικά. Ο τάφος του θα χαθεί κατά τη μεγάλη πυρκαϊά του Λονδίνου το 1666.
Ανάμεσα στα σπουδαιότερα έργα αυτής της περιόδου συγκαταλέγονται τα «Παιδιά της οικογένειας Μπάλμπι», ο «Ευλογημένος Χέρμαν Τζόζεφ γονατίζοντας μπροστά στην Παρθένο», το διπλό πορτρέτο «Βασίλισσα Ενριέτα Μαρία και σερ Τζέφρι Χάντσον» και το ολόσωμο «Χένρι Ντάνβερς, κόμης του Ντάνμπι». Αναμφίβολα, ένα από τα σπουδαιότερα έργα είναι το «Ερως και Ψυχή», το οποίο παραχώρησε ευγενικά για την έκθεση από τη συλλογή της η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ της Αγγλίας.
Δύο άλλες εκθέσεις με τίτλο «Το φως της φύσης» και «Προικισμένος χαράκτης» παρουσιάζουν το ταλέντο του Βαν Ντάικ σε όλη την γκάμα του. Οι δύο εκθέσεις, που πραγματοποιούνται στην οικία του Ρούμπενς και στο Μουσείο Plantin-Moretus, συγκεντρώνουν τοπιογραφίες και χαρακτικά. Και εδώ έχουμε τη σπάνια ευκαιρία να δούμε την περίφημη σειρά πορτρέτων «Εικονογραφία», το πρώτο who’s who του δυτικού πολιτισμού.
Το ταξίδι των έργων του
Αυτές οι τρεις εκθέσεις, που θα διαρκέσουν ως τις 22 Αυγούστου και οι οποίες θα ταξιδέψουν ύστερα στο Λονδίνο για να παρουσιαστούν εκεί από τις 11 Σεπτεμβρίου ως τις αρχές Δεκεμβρίου όπως είχε άλλωστε συμβεί ξανά πριν από 100 χρόνια, το 1899 , αποτελούν και τον κύριο κορμό του εορτασμού του Ετους Βαν Ντάικ. Σε αυτές μπορούμε να δούμε και τη σοβαρή δουλειά ανθρώπων όπως ο Κρίστοφερ Μπράουν, έφορος της κύριας έκθεσης και διευθυντής του Ashmolean Museum Oxford, η Νόρα ντε Πόρτερ, έφορος του Rubenianum, o Μάρτιν Ρόγιαλτον-Κις, του Βρετανικού Μουσείου, και άλλοι.
Και πάλι στους δρόμους της πόλης, αντιμέτωποι με την εμπορευματοποίηση του ονόματος Βαν Ντάικ που υπαγόρευσε το σύγχρονο διαφημιστικό μάνατζμεντ του πολιτισμού. Η έκπληξή μας όμως είχε μετριαστεί διαβάζοντας ότι η ζωγραφική πάντοτε ήταν για τους Φλαμανδούς και τέχνη και σημαντική εμπορική συναλλαγή. Από τον 16ο αιώνα βωμοί, πίνακες και θρησκευτικά αντικείμενα λατρείας έβρισκαν τον δρόμο τους για την Ολλανδία, τη Γερμανία, τη Νότια Ευρώπη, ακόμη και τον Νέο Κόσμο. Η παραγωγή ζωγραφικών έργων απασχολούσε όχι μόνο ζωγράφους αλλά και υφαντές καμβάδων, εμπόρους χρωμάτων και πινέλων και κορνιζοποιούς, οι οποίοι ανήκαν στις πλουσιότερες κάστες πολιτών. Μπροστά μας, στη στάση του λεωφορείου, η μεγάλη αφίσα με την αυτοπροσωπογραφία του Βαν Ντάικ με το ηλιοτρόπιο. Το μελαγχολικό και συγκαταβατικό βλέμμα του ζωγράφου έμοιαζε να υποδηλώνει: «Business as usual».
Τάδε Έφη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου