Εορτάζοντες την 1ην του μηνός Ιανουαρίου. Του Γιώργου Κελλιώτη

Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΤΙ ΕΣΤΙ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ :

Περιτομή είναι η αφαίρεση της πόσθης ή ακροποσθίας (αρχ. ακροβυστίας), της πτύχωσης δηλαδή του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο του πέους, του εξωτερικού ανδρικού γεννητικού οργάνου. Η περιτομή εξυπηρετεί κατά μία άποψη λόγους υγιεινής: με την αφαίρεση της πόσθης μειώνονται οι πιθανότητες μόλυνσης από τη συσσώρευση μικροοργανισμών ή ξένων σωμάτων (σκόνης, σμήγματος κλπ.). Αν και η περιτομή δε συνδέεται μόνο με τη θρησκεία και σε χώρες όπως οι ΗΠΑ εφαρμόζεται σε πολλά νεογέννητα άσχετα με το θρήσκευμα, στην εβραϊκή και στη μουσουλμανική θρησκεία τα νεαρά αγόρια οφείλουν να περιτέμνονται σύμφωνα με τους θρησκευτικούς κανόνες. Η συμβολική αυτή πράξη συνδέεται άμεσα με την κοινωνική σημασία του πέους.

ΒΙΒΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός ζητά από τον Αβραάμ να περιτμηθεί και να περιτμήσει τους απογόνους και τους δούλους του ως απόδειξη της συμφωνίας που συνάπτει ο Θεός με τον Ισραήλ:

καὶ περιτμηθήσεσθε τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας ὑμῶν, καὶ ἔσται εἰς σημεῖον διαθήκης ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν [...] καὶ ἀπερίτμητος ἄρσην, ὃς οὐ περιτμηθήσεται τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ, ἐξολοθρευθήσεται ἡ ψυχὴ ἐκείνη ἐκ τοῦ γένους αὐτῆς, ὅτι τὴν διαθήκην μου διεσκέδασε (Γεν. 17:11, 14, Ο')

 Μια εξήγηση αυτής της απαίτησης συνδέεται με τη συμβολική σημασία του πέους. Το πέος είναι η απόδειξη του ανδρισμού, από μία άποψη και η πηγή δύναμης του άνδρα. Με την περιτομή ο άνδρας συμβολικά αποκόπτει ένα τμήμα του υπέρ του Θεού, αναγνωρίζει δηλαδή ότι η ισχύς του είναι πεπερασμένη και ότι υπάρχει κάποιος πιο ισχυρός και πιο τέλειος από αυτόν. Ο άνδρας εφαρμόζει τη διείσδυση ως μέσο υποταγής, ο Θεός την περιτομή. Η διαφορά από τη διείσδυση είναι ότι η περιτομή γίνεται από τον ίδιο τον περιτεμνόμενο (το ανθρώπινο γένος) ως ίδια επιλογή χωρίς συμμετοχή του Θεού.

Στο Χριστιανισμό δε διατηρείται η παράδοση της περιτομής, αφού θεωρείται ότι η αναγκαιότητά της καταργείται με την εκούσια σταυρική θυσία του Ιησού και αντικαθίσταται από το βάπτισμα. Ο θεϊκός νόμος δεν απαιτεί πλέον κατά τους Χριστιανούς τη συμβολική περικοπή του πέους, την αναγνώριση δηλαδή με αυτόν τον τρόπο της παντοδυναμίας του Θεού, αλλά εισάγεται μια πιο ισότιμη σχέση που στηρίζεται στην αγάπη. Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει σχετικά στις επιστολές του:

ἐν ᾧ [Χριστῷ] καὶ περιετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ (Κολ. 2:11).

ἐγὼ δέ, ἀδελφοί, εἰ περιτομὴν ἔτι κηρύσσω, τί ἔτι διώκομαι; ἄρα κατήργηται τὸ σκάνδαλον τοῦ σταυροῦ [...] ὁ γὰρ πᾶς νόμος ἐν ἑνὶ λόγῳ πληροῦται, ἐν τῷ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν (Γαλ. 5:11, 14)

Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 

Ό Μωσαϊκός νόμος, διέταζε την περιτομή των αρσενικών παιδιών ("Εξοδ. ΙΒ' 43-49), (Γεν. ΙΖ' 9-19), ή οποία γινόταν κατά την ογδόη ήμερα από αυτή της γέννησης του παιδιού (Λευϊτ. ΙΓ' 3). Ή τελετή αυτή έπαιρνε μέρος μέσα σε κτίριο της Συναγωγής, το πρωί, παρουσία δέκα τουλάχιστον προσώπων. "Ετσι και ή περιτομή του βρέφους Ίησοϋ έγινε στη Συναγωγή της Βηθλεέμ. Ή χειροποίητος αυτή περιτομή στο σώμα ήταν τύπος, πού συμβόλιζε την περιτομή της καρδιάς, ενεργούμενης άπ' ευθείας υπό του Θεού (Δευτ. Γ 16, Λ'6). Για τη δεύτερη αυτή περιτομή, την άχειροποίητο, ό απ. Παύλος διδάσκει: "Περιετμήθητε περιτομή άχειροποιήτω εν τη απεκδυθεί του σώματος των αμαρτιών της σαρκός, εν τη περιτομή του Χριστού, συνταφέντεςαύτω εν τω βαπτίσματι" (Κολ. Β' 11-12). Δηλαδή, λέει ό απ. Παύλος, περιτμηθήκατε και με περιτομή πνευματική, πού ενεργείται άπ' το "Αγιο Πνεύμα. Και συνίσταται στο γδύσιμο και την αποβολή του σώματος, πού δούλεψε στις αμαρτίες της σάρκας. Το γδύσιμο δε αυτό είναι ή περιτομή, πού πήρατε από τον Χριστό, όταν θαφτήκατε μαζί Του, δια του Άγιου Βαπτίσματος. Το Βρέφος όμως της φάτνης, αφού γεννήθηκε με τον Παλαιό Νόμο, έπρεπε να υποβληθεί και Αυτό στον τύπο, ό οποίος είχε δικαιωμα να ισχύει μέχρι της καταργήσεως του.

Άπολυτίκιον.   Ηχος α'. Του λίθου σφραγισθέντος

Μορφήν άναλλοιώτως άνθρωπίνην προσέλαβες, Θεός ων κατ' ούσίαν πολυεύσπλαγχνε Κύριε, και νόμον έκπληρών περιτομήν, θελήσει καταδέχη σαρκικήν, ίνα παύσης τα σκιώδη, και περιέλης το κάλυμμα των παθών ημών. Δόξα τη άγαθότητι τη  ση, δόξα τη εύσπλαγχνία σου, δόξα τη άνεκφράστω Λόγε συγκαταβάσει σου

Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

"... τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας". - Με τη φράση αυτή, το απολυτίκιο, απόλυτα επιτυχημένα, τονίζει την κοινωνική προσφορά του Άγιου Βασιλείου, πού με τη θεία διδασκαλία του στόλισε με αρετές τα ήθη και τη ζωή των ανθρώπων. Ό Μέγας αυτός πατέρας και διδάσκαλος της "Ορθόδοξης Εκκλησίας γεννήθηκε το 329, κατ' άλλους το 330 μ.Χ. στη Νεοκαισάρεια του Πόντου, σύμφωνα με τα γραφόμενα του φίλου του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου. Τα δε εγκυκλοπαιδικά λεξικά αναφέρουν σαν πατρίδα του Μ. Βασιλείου την Καισαρεία της Καππαδοκίας. Οι γονείς του Βασίλειος (και αυτός), πού καταγόταν από την Νεοκαισάρεια του Πόντου και Έμμέλεια, πού καταγόταν από την Καππαδοκία, αν και κατά κόσμον ευγενείς και πλούσιοι, είχαν συγχρόνως και ακμαιότατο χριστιανικό φρόνημα. Αυτοί μάλιστα έθεσαν και τις πρώτες -καθοριστικής σημασίας-πνευματικές βάσεις του Αγίου. Με εφόδιο αυτή τη χριστιανική ανατροφή, ό Βασίλειος αρχίζει μια καταπληκτική ανοδική πνευματική πορεία. "Εχοντας τα χαρίσματα της ευστροφίας και της μνήμης, κατακτά σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του. Και το σπουδαιότερο, κατακτά τη θεία θεωρία του Ευαγγελίου, πού την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του. "Ας αναφέρουμε όμως, περιληπτικά, την πορεία των δραστηριοτήτων του. Μετά τις πρώτες του σπουδές στην Καισαρεία και κατόπιν στο Βυζάντιο, επισκέφθηκε, νεαρός ακόμα, την Αθήνα, όπου επί τέσσερα χρόνια συμπλήρωσε τίς σπουδές του, σπουδάζοντας φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική, αστρονομία και ιατρική, έχοντας συμφοιτητές του τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό (τον θεολόγο) και τον Ιουλιανό τον Παραβάτη. Από την Αθήνα επέστρεψε στην Καισαρεία και δίδασκε την ρητορική τέχνη. Αποφάσισε όμως, να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή και γι' αυτό πήγε στα κέντρα του ασκητισμού, για να διδαχθεί τα της μοναχικής πολιτείας στην Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία και Μεσοποταμία. "Οταν επέστρεψε, αποσύρθηκε σε μια Μονή του Πόντου, αφού έγινε μοναχός, και ασκήθηκε έκεϊ με κάθε αυστηρότητα για πέντε χρόνια (357-362). "Ηδη τέλεια καταρτισμένος στην "Ορθόδοξη Πίστη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Καισαρείας Εύσέβιο. Ό υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής εργασίας του δεν αργεί να τον ανεβάσει στο θρόνο της άρχιερωσύνης, διαδεχόμενος τον Εύσέβιο στην επισκοπή της Καισαρείας (370). Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, ως αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες για την Όρθόδοξη Πίστη. Με τους ορθόδοξους λόγους πού συνέγραψε, κατακεραύνωσε τα φρονήματα των κακοδόξων. Στούς αγώνες του κατά του Αρειανισμού αναδείχτηκε αδαμάντινος, οϋτε κολακείες βασιλικές του Ούάλεντα (364-378), πού πήγε αυτοπροσώπως στην Καισαρεία για να τον μετατρέψει στον Αρειανισμό, οϋτε οι απειλές του Μόδεστου μπόρεσαν να κάμψουν το ορθόδοξο φρόνημα του Αγίου. Υπεράσπισε με θάρρος την "Ορθοδοξία, καταπλήσσοντας τον βασιλιά και τους Άρειανούς. Ακόμα, αγωνίστηκε κατά της ηθικής σήψεως και επέφερε σοφές μεταρρυθμίσεις στο μοναχισμό. Ή δε υπόλοιπη ποιμαντορική δράση του, υπήρξε απαράμιλλη, κτίζοντας την περίφημη "Βασιλειάδα", συγκρότημα με ευαγή Ιδρύματα, όπως φτωχοκομεΐο κ.ά., όπου βρήκαν τροφή και περίθαλψη χιλιάδες πάσχοντες κάθε ηλικίας, γένους και φυλής. Να αναφέρουμε επίσης ότι ό Μ. Βασίλειος, εκτός των άλλων έργων του, έγραψε και Θεία Λειτουργία, πού, μετά την επικράτηση αυτής της συντομότερης του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τελείται 10 φορές το χρόνο: την 1η Ιανουαρίου (όπου γιορτάζεται και ή μνήμη το υ), τις πρώτες πέντε Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής, τις παραμονές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, την Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο. Στά πενήντα του χρόνια ό Μέγας Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής κράσεώς του και της αυστηρής ασκητικής ζωής του (ορισμένες πηγές λένε από βαριά αρρώστια του ήπατος ή των νεφρών), την 1η Ιανουαρίου του 378 ή κατ' άλλους το 379 με 380, εγκαταλείπει το φθαρτό και μάταιο αυτό κόσμο, αφήνοντας παρακαταθήκη και Ιερή κληρονομιά στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο πνευματικό έργο.

Άπολυτίκιον. "Ηχος α'.

Εις πάσαν την γήν έξήλθεν ό φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου· δι' ου θεοπρεπώς έδογμάτισας, την φύσιν των όντων έτράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας, Βασίλειον ίεράτευμα, Πάτερ Όσιε· πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τάς ψυχάς ημών.

Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΟΤΟΣ

 Μαρτύρησε δια ξίφους.

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

Επίσκοπος Ναζιανζού πατέρας του αγίου Γρηγορίου θεολόγου ή Ναζιανζός της Καππαδοκίας λεγόταν παλιότερα Διοκαισάρεια, και ό επίσκοπος Ναζιανζού Γρηγόριος, πατέρας Γρηγορίου του Θεολόγου, ήταν από ένα των κοντινών  χωριών, την Άριανζό. Πριν μπει στον κλήρο,  ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, και σε  θέση, πού μπορούσε να χρηματίζεται, όπως  κατά κανόνα έκαναν και οι συνάδελφοι του. 7 Ή τιμιότητα του όμως δεν τον άφησε να κάνει άνομο κέρδος οϋτε μια δραχμή. Στήν αρχή ό Γρηγόριος άνηκε σε μια θρησκευτική αίρεση, πού οι οπαδοί της ονομάζονταν Ύψιστάριοι. Στήν ορθόδοξη χριστιανική πίστη τον οδήγησε ή ευσεβέστατη και μορφωμένη σύζυγος του, Νόννα. Τότε ό Γρηγόριος ήταν πολύ νέος. Βαπτίστηκε το 325, αναδείχτηκε επίσκοπος Ναζιανζού το 328 και έπισκόπευσε για 45 χρόνια. Κατά την επισκοπική του σταδιοδρομία, έζησε με τρόπο άξιο για να τον αγιοποιήσει. Και το άξιζε και μόνο με το γεγονός ότι άπ' αυτόν και τη σύζυγο του Νόνα, αγία κι αυτή, προήλθαν δύο γιοι, ό Γρηγόριος ό Θεολόγος και ό Καισάριος ό ιατρός, ανακηρυγμένοι άγιοι, και μια κόρη, ή Γοργονία, αγία και αυτή. Ό Γρηγόριος παρέδωσε ειρηνικά και με αγιότητα την ψυχή του στον Θεό.

Ο ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ηγούμενος Τριγλίας

Δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τη ζωή του. Ξέρουμε μόνο ότι ήταν ηγούμενος μιας από τίς τέσσερις γνωστές Μονές στην Τριγλία. Δηλαδή του Μιδηκίου, Βαθέος Ρύακος, του Αγίου Στεφάνου και του αγίου Ιωάννου. Ποιας άπ' αυτές όμως και πότε έζησε μας είναι άγνωστο. Τη μνήμη του αναφέρει μόνο ό άγιος Νικόδημος στον Συναξαριστή του.

Ο ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ό Πελοποννήσιος 

 Ό άγιος αυτός Νεομάρτυρας, καταγόταν από την Τρίπολη της Πελοποννήσου. "Αγνωστο για ποιους λόγους συνελήφθη από τους Τούρκους στο Όντεμίσιο (Τέμισι) της Μικράς Ασίας το 1776 και πιεζόμενος να ασπαστεί το κοράνιο στάθηκε ακλόνητος στην πίστη των πατέρων του. Γι' αυτό τον λόγο λοιπόν τον κρέμασαν και έτσι έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου.