Ο Άγιος Γεώργιος της Ομορφοκκλησιάς στην Καστοριά. Του Γιώργου Κελλιώτη

Η Ομορφοκκλησιά Καστοριάς είναι ορεινός οικισμός του Δήμου Καστοριάς της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (Πρόγραμμα Καλλικράτης). Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ανήκε στο Δήμο Αγίας Τριάδας. Βρίσκεται Νοτιοδυτικά της πόλης της Καστοριάς σε υψόμετρο 800μ. και σε απόστασαση 21 χλμ. από την πόλη της Καστοριάς και κατά την απογραφή του 2001 είχε 47 κατοίκους.

Στα τέλη του 11ου ή τις αρχές του 12ου αι. ανάγεται και η ίδρυση του βυζαντινού ναού Αγ. Γεωργίου στην Ομορφοκκλησιά. Ο ναός πρέπει να ήταν το καθολικό ενός μοναστηριού κατά την Ύστερη Βυζαντινή Εποχή και τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Βρίσκεται 15 χλμ. περίπου ΝΔ της Καστοριάς, όπου σταδιακά δημιουργήθηκε γύρω του ο μικρός οικισμός της Ομορφοκκλησιάς (Γκάλλιστας). Βέβαια, η υπέρθυρη κτητορική επιγραφή του ναού αναφέρει το έτος 1286/87, που οι άρχοντες Νετζάδες, Ανδρόνικος, Νικηφόρος και Ιωάννης ανέλαβαν τα έξοδα της ανοικοδόμησης, στα χρόνια του Αυτοκράτορα ανδρόνικου Β΄Παλαιολόγου[. Το καθολικό είναι ένας τετράστηλος εγγεγραμένος σταυροειδής ναός με νάρθηκα, όπου προστέθηκαν λίγο αργότερα πλευρικά παρεκκλήσια, στοές, εξωνάρθηκας και κωδωνοστάσιο. Έρευνες για το ναό δημοσιοποίησαν οι Ν. Παππαδάκις, Ν. Γιαννόπουλος, Π. Τσαμίσης, D. Nicol, Ε. Στίκας, Φ. Χατζηαναστασίου, Α. Ξυγκόπουλος, και Ν. Μουτσόπουλος. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1287 και εντύπωση προκαλέι η σπάνια ξυλόγλυπτη εικόνα - ξόανο , που ομοιάζει με άγαλμα, του Αγίου Γεωργίου, δυτικής τεχνοτροπίας. Το ξόανο μεταφέρθηκε εδώ μάλλον από την Κωνσταντινούπολη και η χρονολόγησή του ανάγεται περίπου στον 14ο αι. Ακόμη, ένα παρόμοιο ξόανο του Αγ. Δημητρίου στον ναό μνημονεύει ο Π. Τσαμίσης, που σήμερα θεωρείται χαμένο. Τέτοια ανάγλυφα είναι εξαιρετικά σπάνια στη βυζαντινή τέχνη, μόνο λίγα σώζονται σήμερα, μεταξύ των οποίων αυτό του Αγ. Γεωργίου από την Αγ. Παρασκευή Οικονόμου της Καστοριάς, που φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας. Τελευταία αναφορά για τη μονή συναντούμε στον Κώδικα της Μητρόπολης Καστοριάς το 1684, όπου ήταν μετόχι της μονής Μαυριώτισσας. Σήμερα, ο σώζεται μόνο ο ναός με το ξυλόγλυπτο του Αγ. Γεωργίου, όπου συρρέουν πολλοί προσκυνητές και θέτουν τα αφιερώματά τους στον άγιο.
Επίσης, στο φαράγγι της Κορομηλιάς, βορειότερα από την σωζόμενη μονή του Αγ. Νικολάου, υπήρχε το βυζαντινών χρόνων μάλλον μοναστήρι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Στη θέση αυτή υπάρχουν ακόμη πολλά βυζαντινά ασκηταριά, φωλιασμένα σε μικρές σπηλιές των απόκρημνων βράχων