μια ημέρα γιορτής της παιδείας και των γραμμάτων, είναι η
μέρα που τιμούμε και γιορτάζουμε τους τρεις μεγάλους
Πατέρες της Εκκλησίας μας, τον Μεγάλο Βασίλειο, τον
Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Οι
τρεις αυτοί μεγάλοι Ιεράρχες πέτυχαν τον συνδυασμό και τη
σύνθεση του οικουμενικού ελληνικού πνεύματος με το
κήρυγμα της χριστιανικής αγάπης, της αρχαίας ελληνικής ή
αλλιώς κλασικής παιδείας με τη χριστιανική πίστη και
παράδοση.
Πότε όμως καθιερώθηκε η κοινή εορτή των τριών
Ιεραρχών; Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα θα πρέπει
να ανατρέξουμε 1000 περίπου χρόνια πίσω, στην εποχή του
Βυζαντίου και πιο συγκεκριμένα στα χρόνια του Αλέξιου του
Κομνηνού, τον 11ο
αιώνα, όταν ο μητροπολίτης Ευχαϊτών της
Μικράς Ασίας Ιωάννης Μαυρόπους προκειμένου να δώσει
τέλος στις διαμάχες των λογίων για το ποιος είναι ο πιο
σπουδαίος από τους τρεις Πατέρες πρότεινε να θεσπιστεί
κοινή εορτή των Τριών Ιεραρχών η 30η
Ιανουαρίου. Η πρότασή
του έγινε δεκτή, η γιορτή θεσπίστηκε και από τότε η μνήμη των
τριών αγίων εορτάζεται την τριακοστή Ιανουαρίου με ιδιαίτερη
λαμπρότητα.
Η μνήμη τους εορταζόταν με μεγάλη ευλάβεια και
επισημότητα και στην Τουρκοκρατία. Μόνο που σ’ αυτή τη
χρονική περίοδο η γιορτή προσλαμβάνει και το χαρακτήρα
εθνικής εορτής, πέρα από γιορτή της παιδείας και των
γραμμάτων, μέχρι βέβαια να καθιερωθεί ως ημέρα εθνικής
επετείου η 25η
Μαρτίου στο ελεύθερο πλέον ελληνικό κράτος.
Σε περιοχές όμως όπως η Ήπειρος και η Μακεδονία που
άργησαν να απελευθερωθούν, η γιορτή των Τριών Ιεραρχών
παρέμεινε εθνική εορτή μέχρι το 1912 καθώς επιβεβαίωνε την
ένδοξη ταυτότητα του εκεί ελληνισμού και την πεποίθηση ότι
αποτελεί αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια του αρχαίου
ελληνικού και βυζαντινού πολιτισμού.
Το 1841 με διάταγμα του Όθωνα στο ανεξάρτητο
ελληνικό κράτος καθιερώνεται και επισήμως η εορτή των
Τριών Ιεραρχών ως εορτή της παιδείας και των γραμμάτων,
ενώ στα 1856 το Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημοσίας
εκπαιδεύσεως προσδιορίζει την 30η
Ιανουαρίου ως εορτάσιμη
ημέρα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.
Όλα τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία αναφέρονται για να επισημανθεί η σημαντικότητα της σημερινής εορτής των τριών "φωστήρων" της ορθοδόξου πίστεως. Αλλά αναφέρονται και ως απάντηση σε όσους θεωρούν ότι η συγκεκριμένη εορτή θα πρέπει να καταργηθεί.
Στο ερώτημα αν τελικά έχει νόημα ο εορτασμός των Τριών Ιεραρχών, η απάντηση είναι ότι έχει η εορτή των Τριών Ιεραρχών γιατί σιγά σιγά χάνουμε το νόημα της παιδείας, και εάν χάσουμε το νόημα της παιδείας τότε έχουμε χάσει και το νόημα της ζωής μας. Δεν αξίζει πια να υπάρχουμε! Χρειαζόμαστε τον Βασίλειο, τον Γρηγόριο και τον Χρυσόστομο Ιωάννη για να μας θυμίσουν και πάλι πως ο αληθινός προορισμός της παιδείας δεν μπορεί παρά να είναι αυτό που εκείνοι βίωσαν και μας παρέδωσαν: ο συνδυασμός της γνώσης με την αρετή, αποβλέποντας σε μία σύνολη ολοκλήρωση του ανθρώπου! Γιατί εκείνος που κατέχει μόνο τη γνώση αλλά όχι και την αρετή αποδεικνύεται εν τέλει επιζήμιος για την ανθρωπότητα. Γιατί η γνώση μόνης της χωρίς την αρετή κατασκευάζει τις «έξυπνες» βόμβες και με χειρουργική -τάχα- ακρίβεια καταστρέφει ζωές και πολιτισμούς –τα ζήσαμε και τα ζούμε με τον πλέον τραγικό τρόπο! Γιατί η γνώση χωρίς την αρετή δημιούργησε δύο παγκόσμιους πολέμους και ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα. Γιατί η γνώση χωρίς την αρετή αφαιρεί ζωτικής σημασίας όργανα από τα φτωχά παιδάκια της νότιας Αμερικής και της Αφρικής και τα μεταμοσχεύει σε πλούσιους δυτικοευρωπαίους και αμερικανούς. Όλα τούτα τα διενήργησαν επιστήμονες, που είχαν γεμάτο το μυαλό αλλά άδεια την καρδιά. Γι’ αυτό και επιμένουμε: Γνώση, ναι, μεγάλο αγαθό, αλλά μαζί με την αρετή, γιατί χωρίς αυτήν η παιδεία από ευλογία γίνεται κατάρα για το ανθρώπινο γένος.
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν ήταν τυχαίοι. Ήσαν πανεπιστήμονες. Δεν γνώριζαν μόνο θεολογία, αλλά κατέστησαν γνώστες πολλών επιστημών της εποχής τους, σπουδάζοντας στα πιο φημισμένα κέντρα. Ο Βασίλειος ήταν μεταξύ άλλων χειρουργός και αστρονόμος, ο Γρηγόριος έλαβε πανεπιστημιακή έδρα στην Αθήνα ενώ ήταν ακόμη φοιτητής, δίδαξε για δύο μόνο χρόνια και έφυγε για την πατρίδα του στον Πόντο, για να γνωρίσει την ασκητική ζωή, ο δε επιφανής ρήτορας Λιβάνιος -ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης- όταν στα τέλη της ζωής του ρωτήθηκε για το πρόσωπο που θα μπορούσε να τον διαδεχθεί ως καθηγητής στη σχολή του απάντησε ότι θα όριζε ως διάδοχό του τον Χρυσόστομο, αν δεν τον είχαν κερδίσει οι χριστιανοί.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου