Παγκόσμια Ημέρα Κατά της λέπρας. Μια διαφορετική προσέγγιση.

Σήμερα είναι Παγκόσμια Ημέρα κατά της Λέπρας. Η Λέπρα είναι μία πάρα πολύ παλιά ασθένεια και συναντάται σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής αλλά και σε χώρες του Ειρηνικού Ωκεανού. Ακόμη και τα βιβλία της Αγίας Γραφής κάνουν λόγο για την συγκεκριμένη ασθένεια.

Στην Παλαιά Διαθήκη και ιδιαίτερα στο Λευιτικό αναφέρονται τα παρακάτω:

"Σε περίπτωση που εμφανιστεί η πληγή της λέπρας σε κάποιον άνθρωπο, τότε αυτός θα φερθεί στον ιερέα. 10 Και ο ιερέας θα κοιτάξει·+ και αν υπάρχει λευκό εξάνθημα στο δέρμα και έχει κάνει τις τρίχες λευκές και στο εξάνθημα φαίνεται το κρέας ζωντανής σάρκας,+ 11 πρόκειται για χρόνια λέπρα+ στο δέρμα της σάρκας του· και ο ιερέας θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Δεν πρέπει να τον βάλει σε καραντίνα,+ γιατί είναι ακάθαρτος. 12 Τώρα, αν η λέπρα εκδηλωθεί ολοφάνερα στο δέρμα και η λέπρα καλύψει όλο το δέρμα εκείνου που έχει την πληγή, από το κεφάλι του μέχρι τα πόδια του, όπου και αν κοιτάξουν τα μάτια του ιερέα, 13 και ο ιερέας κοιτάξει και δει ότι η λέπρα έχει καλύψει όλη του τη σάρκα, τότε θα ανακηρύξει την πληγή καθαρή. Έχει γίνει όλη λευκή. Είναι καθαρός. 14 Αλλά την ημέρα που θα εμφανιστεί η ζωντανή σάρκα σε αυτήν, θα είναι ακάθαρτος. 15 Και ο ιερέας+ θα δει τη ζωντανή σάρκα και θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Η ζωντανή σάρκα είναι ακάθαρτη. Είναι λέπρα.+ 16 Ή, σε περίπτωση που η ζωντανή σάρκα υποχωρήσει και μεταβληθεί σε λευκή, τότε εκείνος θα πάει στον ιερέα. 17 Και ο ιερέας θα τον κοιτάξει+ και, αν η πληγή έχει μεταβληθεί σε λευκή, τότε ο ιερέας θα ανακηρύξει την πληγή καθαρή. Είναι καθαρός.

18 »Όσο για τη σάρκα, σε περίπτωση που εμφανιστεί ένα μεγάλο σπυρί+ στο δέρμα της και γιατρευτεί, 19 και στη θέση του μεγάλου σπυριού έχει εμφανιστεί ένα λευκό εξάνθημα ή μια ερυθρόλευκη κηλίδα, τότε εκείνος θα δείξει τον εαυτό του στον ιερέα. 20 Και ο ιερέας θα κοιτάξει,+ και αν αυτή είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα και οι τρίχες της έχουν γίνει λευκές, τότε ο ιερέας θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Είναι η πληγή της λέπρας. Έχει εκδηλωθεί στο μεγάλο σπυρί. 21 Αλλά αν ο ιερέας την κοιτάξει και δει ότι δεν υπάρχουν λευκές τρίχες σε αυτήν και δεν είναι βαθύτερη από το δέρμα και βρίσκεται σε ύφεση, τότε ο ιερέας θα τον βάλει σε καραντίνα+ εφτά ημέρες. 22 Και αν αυτή απλωθεί ολοφάνερα στο δέρμα, τότε ο ιερέας θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Είναι πληγή. 23 Αλλά αν η κηλίδα μείνει στη θέση της και δεν απλωθεί, είναι η φλεγμονή+ του μεγάλου σπυριού· και ο ιερέας θα τον ανακηρύξει καθαρό.+

24 »Ή, σε περίπτωση που δημιουργηθεί ουλή από φωτιά στο δέρμα της σάρκας, και το κρέας της ουλής γίνει μια ερυθρόλευκη ή λευκή κηλίδα, 25 τότε ο ιερέας θα την κοιτάξει· και αν οι τρίχες στην κηλίδα έχουν μεταβληθεί σε λευκές και η κηλίδα είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα, πρόκειται για λέπρα. Έχει εκδηλωθεί στην ουλή, και ο ιερέας θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Είναι η πληγή της λέπρας. 26 Αλλά αν ο ιερέας την κοιτάξει και δει ότι δεν υπάρχουν λευκές τρίχες στην κηλίδα και δεν είναι βαθύτερη από το δέρμα και βρίσκεται σε ύφεση, τότε ο ιερέας θα τον βάλει σε καραντίνα εφτά ημέρες. 27 Και ο ιερέας θα τον κοιτάξει την έβδομη ημέρα. Αν απλωθεί ολοφάνερα στο δέρμα, τότε ο ιερέας θα τον κηρύξει ακάθαρτο. Είναι η πληγή της λέπρας. 28 Αλλά αν η κηλίδα μείνει στη θέση της και δεν έχει απλωθεί στο δέρμα και βρίσκεται σε ύφεση, είναι εξάνθηση της ουλής· και ο ιερέας θα τον ανακηρύξει καθαρό, επειδή πρόκειται για φλεγμονή της ουλής.

29 »Όσο για κάποιον άντρα ή κάποια γυναίκα, σε περίπτωση που εμφανιστεί μια πληγή στο κεφάλι ή στο πηγούνι αυτού του ατόμου, 30 τότε ο ιερέας+ θα δει την πληγή· και αν είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα και οι τρίχες είναι κίτρινες και ελάχιστες σε αυτήν, τότε ο ιερέας θα κηρύξει αυτό το άτομο ακάθαρτο. Είναι αφύσικη τριχόπτωση.+ Είναι λέπρα του κεφαλιού ή του πηγουνιού. 31 Αλλά σε περίπτωση που ο ιερέας κοιτάξει την πληγή της αφύσικης τριχόπτωσης και δει ότι δεν είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα και δεν υπάρχουν μαύρες τρίχες σε αυτήν, τότε ο ιερέας θα επιβάλει εφτά ημέρες καραντίνα+ για την πληγή της αφύσικης τριχόπτωσης.+ 32 Και ο ιερέας θα κοιτάξει την πληγή την έβδομη ημέρα· και αν η αφύσικη τριχόπτωση δεν έχει απλωθεί και δεν έχουν εμφανιστεί κίτρινες τρίχες σε αυτήν, και η περιοχή που παρουσιάζει αφύσικη τριχόπτωση+ δεν είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα, 33 τότε θα ξυριστεί, αλλά δεν θα ξυρίσει την περιοχή που έχει αφύσικη τριχόπτωση·+ και ο ιερέας θα επιβάλει ξανά εφτά ημέρες καραντίνα για την αφύσικη τριχόπτωση.

34 »Και την έβδομη ημέρα ο ιερέας θα κοιτάξει την περιοχή που παρουσιάζει αφύσικη τριχόπτωση· και αν η αφύσικη τριχόπτωση δεν έχει απλωθεί στο δέρμα και δεν είναι βαθύτερη στην όψη από το δέρμα, τότε ο ιερέας θα τον ανακηρύξει καθαρό,+ και εκείνος θα πλύνει τα ενδύματά του και θα είναι καθαρός. 35 Αλλά αν η αφύσικη τριχόπτωση απλωθεί ολοφάνερα στο δέρμα μετά την πιστοποίηση του καθαρισμού του, 36 τότε ο ιερέας+ θα τον δει· και αν η αφύσικη τριχόπτωση έχει απλωθεί στο δέρμα, ο ιερέας δεν χρειάζεται να ερευνήσει για κίτρινες τρίχες· είναι ακάθαρτος. 37 Αλλά αν από την όψη της φαίνεται ότι η αφύσικη τριχόπτωση είναι στάσιμη, και έχουν βγει μαύρες τρίχες σε αυτή την περιοχή, η αφύσικη τριχόπτωση έχει γιατρευτεί. Είναι καθαρός, και ο ιερέας θα τον ανακηρύξει καθαρό.+

38 »Όσο για κάποιον άντρα ή κάποια γυναίκα, σε περίπτωση που εμφανιστούν κηλίδες+ στο δέρμα της σάρκας τους, λευκές κηλίδες, 39 τότε ο ιερέας+ θα κοιτάξει· και αν οι κηλίδες στο δέρμα της σάρκας τους είναι υπόλευκες, πρόκειται για ακίνδυνο εξάνθημα. Έχει εκδηλωθεί στο δέρμα. Αυτός είναι καθαρός.

40 »Όσο για κάποιον άντρα, σε περίπτωση που το κεφάλι του φαλακρωθεί,+ πρόκειται για φαλάκρα. Είναι καθαρός. 41 Και αν το κεφάλι του φαλακρωθεί από μπροστά, πρόκειται για φαλάκρα του μετώπου. Είναι καθαρός. 42 Αλλά σε περίπτωση που εμφανιστεί μια ερυθρόλευκη πληγή στη φαλάκρα της κορυφής του κεφαλιού ή του μετώπου, είναι λέπρα που εκδηλώνεται στη φαλάκρα της κορυφής του κεφαλιού του ή του μετώπου του. 43 Και ο ιερέας+ θα τον κοιτάξει· και αν υπάρχει εξάνθηση της ερυθρόλευκης πληγής στη φαλάκρα της κορυφής του κεφαλιού του ή του μετώπου του όμοια στην όψη με τη λέπρα στο δέρμα της σάρκας, 44 είναι λεπρός. Είναι ακάθαρτος. Ακάθαρτο πρέπει να τον κηρύξει ο ιερέας. Η πληγή του είναι στο κεφάλι του. 45 Όσο για τον λεπρό στον οποίο είναι η πληγή, τα ρούχα του πρέπει να σκιστούν+ και το κεφάλι του πρέπει να μείνει ατημέλητο,+ και πρέπει να καλύπτει το μουστάκι+ και να φωνάζει: “Ακάθαρτος, ακάθαρτος!”+ 46 Όλες τις ημέρες κατά τις οποίες θα υπάρχει σε αυτόν η πληγή θα είναι ακάθαρτος. Είναι ακάθαρτος. Πρέπει να κατοικεί απομονωμένος. Έξω από το στρατόπεδο+ είναι η κατοικία του.

47 »Όσο για κάποιο ένδυμα, σε περίπτωση που εμφανιστεί σε αυτό η πληγή της λέπρας, είτε σε μάλλινο ένδυμα είτε σε λινό ένδυμα, 48 είτε στο στημόνι+ είτε στο υφάδι του λιναριού και του μαλλιού, είτε σε δέρμα είτε σε οτιδήποτε φτιαγμένο από δέρμα,+ 49 και η κιτρινοπράσινη ή κοκκινωπή πληγή εμφανιστεί στο ένδυμα ή στο δέρμα ή στο στημόνι ή στο υφάδι ή σε οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο, είναι η πληγή της λέπρας και πρέπει να δειχτεί στον ιερέα. 50 Και ο ιερέας+ θα δει την πληγή και θα επιβάλει εφτά ημέρες καραντίνα+ για την πληγή. 51 Όταν δει την πληγή την έβδομη ημέρα, ότι η πληγή έχει απλωθεί στο ένδυμα ή στο στημόνι ή στο υφάδι+ ή στο δέρμα, για οποιαδήποτε χρήση και αν είναι φτιαγμένο το δέρμα, η πληγή είναι κακοήθης λέπρα.+ Αυτό είναι ακάθαρτο. 52 Και θα κάψει το ένδυμα ή το στημόνι ή το υφάδι του μαλλιού ή του λιναριού,+ ή οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο στο οποίο μπορεί να εμφανιστεί η πληγή, επειδή είναι κακοήθης+ λέπρα. Πρέπει να καεί στη φωτιά.

53 »Αλλά αν ο ιερέας κοιτάξει και δει ότι η πληγή δεν έχει απλωθεί στο ένδυμα ή στο στημόνι ή στο υφάδι ή σε οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο,+ 54 τότε ο ιερέας θα διατάξει να πλύνουν αυτό στο οποίο υπάρχει η πληγή και θα το βάλει για δεύτερη φορά σε καραντίνα εφτά ημερών. 55 Και ο ιερέας θα κοιτάξει την πληγή αφού αυτή θα έχει πλυθεί, και αν η όψη της πληγής δεν έχει μεταβληθεί και ωστόσο η πληγή δεν έχει απλωθεί, είναι ακάθαρτο. Πρέπει να το κάψεις στη φωτιά. Είναι βαθούλωμα σε φθαρμένο μέρος είτε από την εσωτερική του είτε από την εξωτερική του πλευρά.

56 »Αλλά αν ο ιερέας κοιτάξει και δει ότι η πληγή αφού πλύθηκε παρουσίασε ύφεση, τότε θα την κόψει από το ένδυμα ή από το δέρμα ή από το στημόνι ή από το υφάδι. 57 Ωστόσο, αν φαίνεται ακόμη στο ένδυμα ή στο στημόνι ή στο υφάδι+ ή σε οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο, σε αυτή την περίπτωση η πληγή εκδηλώνεται. Πρέπει να κάψεις+ στη φωτιά αυτό στο οποίο υπάρχει η πληγή. 58 Όσο για το ένδυμα ή το στημόνι ή το υφάδι ή οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο που μπορεί να πλύνεις, όταν η πληγή εξαφανιστεί από αυτά, τότε αυτό θα πλυθεί δεύτερη φορά· και θα είναι καθαρό.

59 »Αυτός είναι ο νόμος για την πληγή της λέπρας σε μάλλινο ή λινό ένδυμα,+ ή στο στημόνι ή στο υφάδι ή σε οποιοδήποτε δερμάτινο αντικείμενο, προκειμένου αυτό να ανακηρύσσεται καθαρό ή να κηρύσσεται ακάθαρτο»."

Σε ότι αφορά την Καινή Διαθήκη αναφέρεται η θεραπεία των δέκα λεπρών στο κατά λουκάν Ευαγγέλιο στο κεφάλαιο ιζ και στους στίχους 12-19.

12 καὶ εἰσερχομένου αὐτοῦ εἴς τινα κώμην ἀπήντησαν αὐτῷ δέκα λεπροὶ ἄνδρες, οἳ ἔστησαν πόρρωθεν, 13 καὶ αὐτοὶ ἦραν φωνὴν λέγοντες· Ἰησοῦ ἐπιστάτα, ἐλέησον ἡμᾶς. 14 καὶ ἰδὼν εἶπεν αὐτοῖς· πορευθέντες ἐπιδείξατε ἑαυτοὺς τοῖς ἱερεῦσι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτοὺς ἐκαθαρίσθησαν. 15 εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, ἰδὼν ὅτι ἰάθη, ὑπέστρεψε μετὰ φωνῆς μεγάλης δοξάζων τὸν Θεόν, 16 καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ· καὶ αὐτὸς ἦν Σαμαρείτης. 17 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; 18 οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος; 19 καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἀναστὰς πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε.




Ας δούμε όμως ποια είναι τα συμπτώματα της λέπρας, αν και μπορούν να εξαχθούν απ΄όσα αναφέρει το Λευιτικό, και ποιες είναι οι μορφές αντιμετώπισης σήμερα:

Το πρώτο σύμπτωμα της λέπρας είναι η εμφάνιση μιας ή περισσότερων κηλίδων στο δέρμα, και κυρίως στις εκτεθειμένες περιοχές όπως τα χέρια και το πρόσωπο. Σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα συνήθως έχουν ερυθρό χρώμα, ενώ σε άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα μπορεί να είναι πιο ανοιχτόχρωμες. Οι κηλίδες αυτές αυξάνονται πολύ αργά, αλλά στη συνέχεια προσβάλλουν και τα νεύρα που βρίσκονται κάτω από το δέρμα, με αποτέλεσμα να χάνεται η αισθητικότητα και γι’ αυτό δεν πονάει ο ασθενής. Επίσης, μπορεί σταδιακά να εμφανιστούν διογκώσεις στο δέρμα, που τελικά καταλήγουν σε παραμορφώσεις. Αν δε δοθεί θεραπεία, οι βλάβες αυξάνονται και μπορεί να οδηγήσουν σε μολύνσεις, ακρωτηριασμούς, τύφλωση και σε άλλες επιπλοκές.
Η διάγνωση της λέπρας γίνεται με βιοψία του δέρματος. Εδώ και αρκετές δεκαετίες υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Τα φάρμακα που κυρίως χρησιμοποιούνται είναι η δαψόνη, η ριφαμπικίνη και η κλοφαζιμίνη, σε συνδυασμούς, συνήθως για αρκετούς μήνες ή και χρόνια. Με σωστή παρακολούθηση, και εφόσον ο ασθενής παίρνει τα φάρμακά του, η νόσος θεραπεύεται αποτελεσματικά.

Όταν εμφανιστεί περίπτωση λέπρας, δε χρειάζεται να ληφθούν κάποια μέτρα, εφόσον δε θεωρείται ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος. Επίσης, δεν υπάρχει κάποια εξέταση που μπορεί να κάνει κάποιος για να καταλάβει αν έχει μολυνθεί. Συνιστάται όμως παρακολούθηση των ατόμων που έρχονται σε στενή επαφή με τον ασθενή, δηλαδή για παράδειγμα όσων διαμένουν στο ίδιο σπίτι με αυτόν, για εμφάνιση συμπτωμάτων λέπρας.

Η λέπρα δεν είναι ιδιαίτερα μεταδοτική και ο τρόπος μετάδοσής της δεν είναι απολύτως γνωστός. Πιθανολογείται ότι γίνεται μέσω της αναπνευστικής οδού, και κυρίως με τις εκκρίσεις της μύτης, αν και είναι πιθανό να μεταδοθεί και έπειτα από επαφή με το δέρμα ατόμου που πάσχει. Ειδικά όταν υπάρχουν τραυματισμοί στο δέρμα, διευκολύνεται η είσοδος του μικροβίου. Πάντως, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η πλειονότητα των ατόμων, περίπου 95%, που μολύνονται από το μικρόβιο δεν εκδηλώνει τη νόσο, ενώ μόνο το 5% του πληθυσμού έχει κάποια προδιάθεση να εμφανίσει τα συμπτώματα.
Η λέπρα σήμερα

Αν και υπάρχει η εντύπωση ότι η λέπρα είναι νόσος μιας παλαιότερης εποχής, που έχει πλέον εξαφανιστεί, στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλές χιλιάδες νέα κρούσματα παγκοσμίως. Η συγκεκριμένη ασθένεια εξακολουθεί να εμφανίζεται σε αρκετές, κυρίως αναπτυσσόμενες, χώρες του κόσμου. Οι περισσότερες περιπτώσεις προέρχονται από τη Βραζιλία και την Ινδία, όπου νοσεί πάνω από ένα άτομο ανά 10 χιλιάδες κατοίκους. Στις ανεπτυγμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, δε γίνεται πραγματική καταγραφή των περιστατικών κι έτσι δεν μπορούμε να έχουμε σαφή εικόνα για την έκταση της νόσου.

Είναι πάντως πολύ πιθανό να υπάρχουν περιπτώσεις λέπρας, με δεδομένο ότι πρόκειται για μία νόσο που εκδηλώνεται πολύ αργά και περνούν αρκετά χρόνια από τη μόλυνση μέχρι να εμφανιστούν συμπτώματα. Άτομα που έχουν ζήσει αρκετό διάστημα σε χώρες όπου ενδημεί η λέπρα, όπως και στενοί συγγενείς τους, είναι πιο πιθανό να νοσήσουν. Επιπλέον, μεταξύ του μεγάλου αριθμού μεταναστών που εισέρχονται στη χώρα είναι βέβαιο ότι θα υπάρχουν και άτομα που πάσχουν από λέπρα.

Συμπερασματικά, αν και έχει περιοριστεί σημαντικά, η λέπρα δεν έχει πλήρως εξαφανιστεί. Μεμονωμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να συνεχίσουν να εμφανίζονται, όμως είναι καθησυχαστικό ότι πρόκειται για μία νόσο με μικρή μεταδοτικότητα και αποτελεσματική θεραπεία.

Η λέπρα είναι γνωστή από την αρχαιότητα, φαίνεται πως εμφανίστηκε αρχικά στην Ινδία και μεταδόθηκε στη συνέχεια στο δυτικό κόσμο. Στην Ευρώπη πιθανόν να μεταδόθηκε από τα ρωμαϊκά στρατεύματα. Εξαιτίας των ενδείξεων που υπήρχαν για τη μεταδοτικότητα της νόσου, καθιερώθηκαν μέτρα απομόνωσης των πασχόντων ήδη από το Μεσαίωνα. Οι πάσχοντες ήταν υποχρεωμένοι να φορούν άσπρα ρούχα και μεγάλα κουδούνια ώστε να ειδοποιούνται για την έλευσή τους οι υγιείς. Σε μεταγενέστερες εποχές, δημιουργήθηκαν τα λεπροκομεία ή λαζαρέτα. Από τις ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα η Νορβηγία μαστιζόταν από τη νόσο το 19ο αιώνα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την εντατική έρευνα σχετικά με το αίτιο της λέπρας και τελικά την ανακάλυψη του μικροβίου από το Νορβηγό Hansen.

Στην Ελλάδα υπήρχαν οικισμοί λεπρών, που αποκαλούνταν και μεσκηνιές, στα σύνορα των πόλεων. Το 1901, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση της λέπρας, η Κρητική Πολιτεία θέσπισε την απομόνωση των λεπρών στο μικρό νησί της Σπιναλόγκας, στον κόλπο του Μιραμπέλου της Κρήτης. Είχε τότε υπολογιστεί ότι στην Κρήτη, επί συνόλου 320.000 κατοίκων, υπήρχαν 600 λεπροί. Σταδιακά μεταφέρθηκαν στο νησί πάσχοντες απ’ όλη την Ελλάδα, αλλά και από την Ευρώπη, και ο πληθυσμός έφτασε μέχρι τους 1.000 κατοίκους. Μετά την ανακάλυψη της θεραπείας για την ασθένεια, σταδιακά ελαττώθηκε ο πληθυσμός του νησιού και η Σπιναλόγκα έκλεισε το 1957.