π. Φιλόθεος: Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στον Τόπο μας υπήρξε μέλημα διαχρονικό της Εκκλησίας

????????????????????????????????????

Ομιλητής στην ημερίδα του Επιμελητηρίου για την ανάπτυξη του Τουρισμού στην
Εύβοια ήταν ο αρχιερατικός Επίτροπος της Μητρόπολης Χαλκίδας αρχιμανδρίτης
Φιλόθεος Θεοχάρης με Θέμα " Στα μονοπάτια των προσκυνημάτων της Εύβοιας" ο
οποίος είπε: Επιθυμώ, κατ’ αρχήν, εκλεκτή ομήγυρη, να διαβιβάσω σε όλους σας τις
θερμές πατρικές ευχές και την αγάπη του Σεβασμιωτάτου
Ποιμενάρχου μας, Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου, ο οποίος δεν παρίσταται
στη σημερινή Ημερίδα, αφού προ χρόνου ικανού προσεκλήθη από τον όμορο
Μητροπολιτη, Σεβασμιώτατο Θηβών και Λεβαδείας κ. Γεώργιο και βρίσκεται στη
Λιβαδειά, στη Θεία Λειτουργία και το μνημόσυνο του μακαριστού Μητροπολίτου
Ναυπάκτου Νικοδήμου.
Στη συνέχεια και εκ προσώπου του Σεβασμιωτάτου, συγχαίρω θερμά το Επιμελητήριο
Ευβοίας, για την αξιέπαινη πρωτοβουλία διοργανώσεως της παρούσης Ημερίδος, η
οποία, σε καιρούς δύσκολους, ενσταλάζει ελπίδα και προοπτική στο αδικημένο και
ταλαίπωρο Νησί μας, την Εύβοια. Παράλληλα, ευχαριστώ και τους διοργανωτές της
Ημερίδος, διότι, πολύ σωστά, επέλεξαν η Ημερίδα αυτή, που έχει ως θέμα της τον
Τουρισμό και τις προοπτικές του, να περιλαμβάνει και την παρούσα εισήγηση, η
οποία πραγματεύεται τον προσκυνηματικό τουρισμό και τις προσκυνηματικές
περιηγήσεις στην Εύβοια, η οποία είναι «κατάφυτη» από ιερά σεβάσματα της
Πίστεως, δηλωτικά της σχέσης του Λαού, με την πατρώα ευσέβεια.Η Εκκλησία δεν
υπήρξε ποτέ αντίθετη με τον προσκυνηματικό περιηγηματικό τουρισμό, αφού η
ξεκούραση και η αλλαγή εξωτερικού περιβάλλοντος, ως μια ευκαιρία πνευματικής
ανανέωσης, είναι μια πραγματικότητα, ιστορικά, στη ζωή των ανθρώπων της κάθε
εποχής. Ας μην ξεχνούμε ότι και στην Καινή Διαθήκη, ο ίδιος ο θεάνθρωπος
Χριστός, αποσύρεται συχνά στη μοναξιά του βουνού, τους δάσους ή και κάποιας
ερημικής ακρογιαλιάς, αισθανόμενος την ανάγκη να αναπαυθεί από τον καθημερινό
κάματο (η κούραση ανήκει στα λεγόμενα αδιάβλητα πάθη του Κυρίου), να μείνει λίγο
μόνος με τον εαυτό του, ελεύθερος από τις καθημερινές έγνοιες και φροντίδες. Στα
στενά χρονικά πλαίσια της παρούσας εισήγησης, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε
κάποιους προσκυνηματικούς Τόπους της Εύβοιας, χωρίς, φυσικά, να τους
εξαντλήσουμε (αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει στα 10 λεπτά που μας ανήκουν για
την παρουσίαση), οι οποίοι ξεχωρίζουν μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο, λόγω της ιστορίας
τους και της προσέλευσης σ’ αυτούς ανθρώπων, οι οποίοι ζητούν ευκαιρία
ανανέωσης, «κατάπαυσης» από την αγχώδη καθημερινότητα, ένα λόγο στηρικτικό, ένα
χαμόγελο, μια παρουσία που θα ξεκουράσει, ένα παράδειγμα άλλου τρόπου
ζωής.Ξεκινώντας αυτή την προσκυνηματική μας περιήγηση από την Πόλη της Χαλκίδος,
ξεχωρίζουμε, ασφαλώς, την Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Παρασκευής, η
οποία αποτελεί ένα από τα ωραιότερα μνημεία της Πόλης μας. Εικάζεται ότι στη
θέση του σημερινού ναού, ήταν αρχαίο ιερό του Δία. Σύμφωνα με την επικρατέστερη
εκδοχή κτίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ., την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά
την Φραγκική Εποχή, προστέθηκαν στον ναό γοτθικά στοιχεία, ενώ κατά την
Τουρκοκρατία, ο Ναός μετατράπηκε σε τζαμί και οι τοιχογραφίες του ασβεστώθηκαν.
Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη, στάβλος και
αμαξοστάσιο.Μετά την απελευθέρωση, σε ανάμνηση θαύματος που τέλεσε η Αγία
Παρασκευή στους κατοίκους της περιοχής (σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες τούς
θεράπευσε από επιδημία), αφιερώθηκε σ’ Εκείνην.Το 1854 ένας τρομακτικός σεισμός
είχε σαν αποτέλεσμα την κατάρρευση της δυτικής όψης, η οποία, όμως, ξανακτίστηκε
σύμφωνα με τα νεοκλασικά πρότυπα επτά μέτρα (7) πιο πίσω, αφήνοντας έξω από το
ναό δύο (2) κίονες της εσωτερικής τοξοστοιχίας, δίνοντας την αίσθηση του
ημιτελούς. Το 1884, νέος σεισμός, είχε σαν συνέπεια την κατάρρευση του
καμπαναριού, το οποίο ξανακτίζεται το 1928 από τη βάση και πάνω, από τον
ακαδημαϊκό Ορλάνδο. Έκτοτε ο Ναός υπέστη ελάχιστες τροποποιήσεις, ενώ τα
τελευταία 40 χρόνια (από το 1976!!!) βρίσκεται υπό συντήρηση από την
Αρχαιολογική Υπηρεσία.Φεύγοντας από τη Χαλκίδα και κατευθυνόμενοι προς τη Βόρεια
Εύβοια, η πορεία μας σταματά στη Νέα Αρτάκη, όπου ευρίσκεται το Ιερό Προσκύνημα
της Παναγίας Φανερωμένης.Το όνομά Φανερωμένη, μας φέρνει σε αλησμόνητους τόπους,
στην αγιασμένη γη της Μικράς Ασίας, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κύζικο, όπου,
κατά τον 12ο αιώνα μ. Χ., ανακαλύφθηκε, κατά θαυμαστό τρόπο, στον τόπο του ναού
της αρχαίας θεάς Κυβέλης, ιερά και σεβασμία Εικόνα της Θεοτόκου, την οποία οι
κάτοικοι της Κυζίκου ονόμασαν Φανερωμένη.Στο τόπο της ευρέσεως της Ιεράς
Εικόνος, μάλιστα, ανήγειραν ομώνυμη Ιερά Μονή της «Παναγίας της Φανερωμένης»,
όπου και φυλασσόταν η Ιερά Εικόνα μέχρι το 1922, οπότε οι κάτοικοι της Κυζίκου
αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες τους και να αναζητήσουν
νέα πατρίδα. Πορευόμενοι οι Αρτακινοί προς την Ελλάδα, διήλθαν από την
Κωνσταντινούπολη, όπου εναπέθεσαν την Ιερά Εικόνα τους στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό
Ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα.Ο θεμέλιος λίθος του
Ιερού Ναού στη Νέα Αρτάκη κατατέθηκε από τον Μητροπολίτη Γρηγόριο το1951, ύστερα
από εμφάνιση της Παναγίας σε 8 μικρά κορίτσια, την Δευτέρα της Διακαινησίμου του
ιδίου έτους. Στον τόπο της Παναγιοφανείας ανηγέρθη Ιερό Παρεκκλήσιο, ενώ στον
προαύλειο χώρο του Ιερού Προσκυνήματος, ο οποίος ιδιαιτέρως διακρίνεται για την
φυσική ομορφιά του και αποτελεί ευκαιρία πραγματικής αναψυχής, ανηγέρθησαν,
μεγαλοπρεπή ιερά προσκυνητάρια που αναφέρονται στη ζωή του Κυρίου και της
Παναγίας, όπως και το Λαζάρειο Πνευματικό Κέντρο, το οποίο στεγάζει όλες τις
δραστηριότητες του Ιερού Προσκυνήματος.Συνεχίζοντας την πορεία μας προς τα
βόρεια και διερχόμενοι τον Δήμο Μεσσαπίων-Διρφύων συναντούμε, όχι μακριά από τον
κεντρικό δρόμο, 4 Μοναστήρια, εκ των οποίων τα 3 είναι αφιερωμένα στην Παναγία
(Μακρυμάλλη και Γοργοϋπήκοος στα Ψαχνά και Περίβλεπτος στα Πολιτικά) και το
τέταρτο στον Όσιο Ιωάννη τον Καλυβίτη. Στον ίδιο Δήμο υπάρχουν και δύο παλαιές
ιστορικές διαλελυμμένες Μονές, που σώζονται μόνο οι Ιεροί Ναοί τους, η Παναγία
Χιλιαδού και του Αγίου Νικολάου του Σικελιώτου στο Κούτουρλο.Το μεγαλύτερο, όμως
Προσκύνημα της Εύβοιας είναι αυτό του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου, το οποίο
ευρίσκεται στο Νέο Προκόπιο και φυλάσσει ως πολυτιμότατο θησαυρό το ιερό και
σεβάσμιο άφθαρτο ιερό Λείψανο του Οσίου Ιωάννου του νέου Ομολογητού, το οποίο
εκόμισαν με βάσανα και κινδύνους οι πρόσφυγες Προκοπιείς από την Καππαδοκία,
στην Εύβοια, το 1924.Το Ιερό Προσκύνημα του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου αποτελεί
μια όαση, που αναπαύει και αναζωογονεί τους προσκυνητές, οι οποίοι ζουν
καθημερινά μέσα στην πολύβουη έρημο της σύγχρονης αφιλίας, ώστε πραγματικά να
κοινωνούν με το Θεό και να λυτρώνονται από την αγχωτική μέριμνα εμπιστευόμενοι
χαρούμενα τη ζωή τους στα χέρια Του. Εκτός, όμως, από την πνευματική ανάπαυση,
ξεκουράζεται στο σύγχρονο και ευπρεπέστατο Ξενώνα και το ταλαιπωρημένο σώμα του
ταξιδιώτη προσκυνητή. Εκεί, από σεβασμό στη μνήμη των Προκοπιέων προσφύγων,
άρχισε ήδη η μετατροπή του παλαιού Ξενώνα σε ΜΟΥΣΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ο οποίος με ενέργειες και ουσιαστική συμβολή του Περιφερειάρχου
Στερεάς Ελλάδος κ. Κώστα Μπακογιάννη και του Αντιπεριφερειάρχου Ευβοίας κ. Φάνη
Σπανού, έχει ήδη ενταχθεί και θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ και θα αναδείξει
τους πολιτιστικούς θησαυρούς, όσους έφθασαν στην Εύβοια, από το Προκόπι της
Μικράς Ασίας.Στη Βόρεια Εύβοια βρίσκεται, ακόμη και η περίφημη Ιερά Μονή του
Οσίου Δαυΐδ του Γέροντος, η οποία είναι αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος
και στον κτήτορά της Όσιο Δαυΐδ.Η Ιερά Μονή προϋπήρχε του 1500, καθώς ο Όσιος
Δαυΐδ, ο οποίος έζησε γύρω στο 1550, την δημιούργησε πάνω στα ερείπια
προϋπάρχοντος Ναού.Αξίζει η επίσκεψη και στο ασκητήριο του Οσίου Δαυΐδ,
διανύοντας με τα πόδια μία μικρή απόσταση μέχρι την σπηλιά όπου ασκήτεψε ο
Όσιος. Αξίζει επίσης το πέρασμα από το υπόγειο εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων,
στο οποίο υπάρχουν θαυμάσιες αγιογραφίες του 17ου αιώνα. Μάλιστα στο κατακομβικό
αυτό εκκλησάκι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας λέγεται ότι λειτουργούσε
«κρυφό σχολειό».Η Ιερά Μονή του Οσίου Δαυίδ είναι πολύ γνωστή για τις θείες
αρετές ενός χαρισματικού γέροντα μοναχού του μακαριστού Ιακώβου Τσαλίκη, που για
πολλά χρόνια και μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής του, το 1991, υπήρξε ο
Ηγούμενος της.Σήμερα ζουν εκεί 12 μοναχοί, υπό τον Καθηγούμενο π. Γαβριήλ και
εξυπηρετούν τις ανάγκες των ευλαβών προσκυνητών.Στην Βόρειο Εύβοια και μάλιστα
στην περιοχή της Λίμνης, σπουδαίο προσκυνηματικό τόπο αποτελεί και η Ιερά Μονή
Αγίου Νικολάου Γαλατάκη, η οποία ιδρύθηκε από Βυζαντινό αυτοκράτορα στα τέλη του
7ου ή στις αρχές του 8ου αιώνα, ενώ με σιγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχου
Κύριλλου Ε΄ (1752), το οποίο σώζεται στο αρχείο της Μονής, αναφέρεται ως
«Μοναστήριον Βασιλικόν και Σταυροπηγιακόν».Ο αφιερωμένος στον προστάτη των
ναυτικών Άγιο Νικόλαο Ιερός Ναός, ανήκει στον αθωνικό τύπο, δηλαδή συναντάται
στα Αγιορειτικά Μοναστήρια.Η Ιερά Μονή είναι πλήρως ανακαινισμένη, ενώ η 6μελής
γυναικεία Αδελφότητα, υπό την Γερόντισσα Φεβρωνία εξυπηρετεί με ζήλο και
αυταπάρνηση τις ανάγκες των ευλαβών προσκυνητών. Δεν επιτρέπει ο χρόνος να
αναφερθώ στο Ασκητήριο του Οσίου Χριστοδούλου της Πάτμου, το οποίο ευρίσκεται
στην Παραλία της Λίμνης, ούτε και στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Ηλίων στην
Αιδηψό, γιατί πρέπει να κατευθυνθούμε και προς τη Νότια Εύβοια, όπου, καθ’ οδόν
από τη Χαλκίδα, συναντούμε την χρονολογούμενη από το έτος 1141 Ιερά Μονή Αγίου
Γεωργίου ΑΡΜΑ Φύλλων, με τον ωραιότατο Ιερό Ναό και τις θαυμάσιες τοιχογραφίες
του Προνάου.Συνεχίζοντας προς νότο, στον Δήμο Ερετρίας-Αμαρύνθου, υπάρχει η Ιερά
Μονή Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας, η οποία υφίσταται από τα μέσα του 15ου αιώνος,
ενώ το Καθολικό της, προς τιμήν του Αγίου Νικολάου, ανοικοδομήθηκε από το 1460
ως το 1463 και αγιογραφήθηκε αμέσως με την τεχνική της νωπογραφίας (fresco).
Πολλές από τις αγιογραφίες αυτές σώζονται μέχρι τις μέρες μας, αλλά χρειάζονται
συντήρηση. Σήμερα είναι γυναικεία Μονή με 5 μοναχές και αποτελεί πόλο έλξης
πολλών ανθρώπων της Αμαρύνθου και της ευρύτερης περιοχής της.Όσα παραπάνω
αναφέρθηκαν αφορούν στην Ιερά Μητρόπολη Χαλκίδος, μία εκ των δύο Ιερών
Μητροπόλεων της Εύβοιας. Περνώντας την Αμάρυνθο και πριν την Ακτή Νηρέως
εισερχόμαστε στα όρια της Ιεράς Μητροπόλεως Καρυστίας και Σκύρου με έδρα την
Κύμη, η οποία διαθέτει 4 Ιερές Μονές στην κυρίως Ευβοϊκή γη. Την ανδρική μονή
του Τιμίου Προδρόμου στις Καρυές Αχλαδερής και τις γυναικείες Ιερές Μονές
Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Κύμη με 20μελή αδελφότητα, της Κοιμήσεως Θεοτόκου
Μάντζαρη στον Οξύλιθο, του Αγίου Χαραλάμπους Λευκών στο Αυλωνάρι και του Αγ.
Αντωνίου Αχλαδερής, όπου κι εκεί πολλοί προσέρχονται και λαμβάνουν πνευματική
και σωματική ανάπαυση από τον κόπο της καθημερινότητας.Παράλληλα στο Νησί της
Σκύρου, δεσπόζει το Αγιορείτικο Μετόχι (Λαυριώτικο) του Αγίου Γεωργίου, το οποίο
επλήγη από τους σεισμούς του 2000 και φέτος, μετά από ανακαίνιση που κράτησε 15
ολόκληρα χρόνια, παραδόθηκε και πάλι στην κοινή λατρεία και αποτελεί πόλο έλξης
πολλών ανθρώπων, ορθοδόξων και μη.

Κυρίες και Κύριοι,Όσοι προσκυνητές οδηγούν τα βήματά τους στα μονοπάτια των
προσκυνημάτων της Εύβοιας επιστρέφουν «εις τα οικεία» ανανεωμένοι και
μεταμορφωμένοι, για να συνεχίσουν με νέες δυνάμεις τον αγώνα τους μέσα στην
καθημερινή δύσκολη πραγματικότητα και να αντιμετωπίζουν τη ζωή με ελπίδα.
Κλείνοντας την παρούσα εισήγηση, και αφού σας ευχαριστήσω για την προσοχή
σας, θα ήθελα να τονίσω ότι η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στον Τόπο μας
υπήρξε μέλημα διαχρονικό της Εκκλησίας, η οποία επιθυμεί σε κάθε χρόνο και
καιρό, να βρει ευκαιρία συνάντησης με τον άνθρωπο, καλώντας τον να γνωρίσει τους
Θησαυρούς Της. Δεν εννοώ μόνο τους υλικούς θησαυρούς, αν και αυτούς
δεν τους παραθεωρώ, αφού τα κομψοτεχνήματα της χριστιανικής ζωγραφικής, της
αρχιτεκτονικής, της χρυσοκεντητικής, της ξυλογλυπτικής, της ψαλτικής και των
άλλων εκκλησιαστικών τεχνών αποτελούν δείγματα πολιτισμού, δηλαδή ενός
δημιουργικού τρόπου περιγραφής αυτής της ίδιας της εκκλησιαστικής ζωής. Μιας
ζωής, την οποία, όταν γνωρίσει ο άνθρωπος την θέλει και την αποζητά, αφού τον
ελκύει. Κι όταν ο άνθρωπος που έρχεται ως προσκυνητής σ’ ένα Τόπο ελκύεται από
τον πολιτισμό του, ελκύεται και από τους ανθρώπους που συνεχίζουν να παράγουν
αυτ’΄ον τον πολιτισμό και να τον διακονούν και δένεται μαζί τους. Δένεται με
τους ανθρώπους, τον Τόπο τους, τη ζωή τους, τις δημιουργίες τους και τους
εμπιστεύεται, πλέον, όχι μόνο τα χρήματά του (ούτε αυτά τα παραθεωρούμε, ιδίως
στις ημέρες μας που ζητούμενο είναι η πολυπόθητη «ανάπτυξη»), αλλά κυρίως τον
εαυτό του και τη ζωή του. Ο Επίσκοπός μας, οι Κληρικοί, οι Μοναχοί,
οι λαϊκοί συνεργάτες μας, επιθυμούμε αυτή τη συνάντηση στον Τόπο μας, στις
Εκκλησιές και τα Μοναστήρια μας, ώστε να ζωογονηθεί η Εύβοια και οι κάτοικοί
της. Για να δοθούν ευκαιρίες για την τόνωση της ανάπτυξης στην τοπική οικονομία,
μα, κυρίως, για να ωφεληθούμε όλοι, από την αξία της συνάντησης στους Αγίους
Τόπους της παρουσίας του Θεού. Άλλωστε, αυτός είναι και ο ουσιαστικός Θησαυρός
μας, αφού, όπως ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος αναφέρει στην «Εαρινή
Συμφωνία» του, «άξιζε να υπάρξουμε για να συναντηθούμε».

Σας ευχαριστώ πολύ.