Οι μαζικές συγκεντρώσεις, στη Δρέσδη και αλλού, ενάντια στους μετανάστες και τους πρόσφυγες έδωσαν ένα σαφές στίγμα ριζοστικοποίησης.
Όμως το προσφυγικό ήταν απλώς ένας σημαντικός καταλύτης. Οι αιτίες είναι βαθύτερες.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι οι ψηφοφόροι του AfD είναι κυρίως πολίτες που αισθάνονται ότι μένουν πίσω από την εξέλιξη των πραγμάτων, από την πορεία της παγκοσμιοποίησης, από τη μετεξέλιξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Όχι μόνον χάνουν τις σταθερές τους, αλλά και δεν βλέπουν μπροστά τι άλλο θα μπορέσει να τις αντικαταστήσει σε αυτό το ρευστό, πολυπολιτισμικό περιβάλλον, όπου παράλληλα και σταδιακά η εξουσία απομακρύνεται από το παραδοσιακό εθνος κράτος, προς έναν υπερεθνικό θεσμό όπως είναι η ΕΕ.
Το αποτέλεσμα και οι ροές των ψηφοφόρων από τα άλλα κόμματα προς το AfD ήταν μια ακόμα απόδειξη του τέλους του παραδοσιακού διπόλου "αριστερά - δεξιά". Υπήρξαν πολλοί ψηφοφόροι που ξεκίνησαν από το Die Linke για να φτάσουν στο AfD, εάν σας θυμίζει κάτι δικό μας αυτό.
Ο νέος διαχωρισμός που έχει αρχίσει να διαφαίνεται είναι το "μπροστά - πίσω". Ένας διαχωρισμός ανάμεσα σε εκείνους που αισθάνονται ασφαλείς, επαρκώς προετοιμασμένοι και τολμηροί, έτοιμοι για να γράψουν τις επόμενες - λευκές σελίδες της ιστορίας και σε εκείνους που αισθάνονται φόβο ή ανασφάλεια για το αύριο και προτιμούν να κάνουν σημειώσεις στο περιθώριο των περασμένων σελίδων.
Υπάρχουν συνεπώς πραγματικές και βαθιές αιτίες που υποβόσκουν εδώ και χρόνια και έχουν εκφρασθεί σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη. Γίνεται όμως σαφές ότι το φαινόμενο δεν μπορεί πλέον να αφεθεί ανεξέλεγκτο. Γίνεται άκρως επικίνδυνο.
Χρειάζεται μια νέα προσέγγιση. Όχι αφ υψηλού.
Οι ηγεσίες καλούνται να "σκύψουν" στο πρόβλημα. Η απάντηση στον μανιχαισμό του εθνολαϊκιστικού "άσπρου - μαύρου" με την απόλυτη δαιμονοποίηση, λίγα αποτελέσματα μπορεί να έχει.
Οι λαϊκιστές έχουν καταφέρει να επιβάλουν την ατζέντα τους πατώντας πάνω σε πραγματικά προβλήματα, δίνοντας όμως απλουστευτικές, ανεδαφικές και συνήθως επικίνδυνες λύσεις. Κατά συνέπεια, το ζητούμενο δεν είναι απλώς η δαιμονοποίηση, αλλά η αντιμετώπιση, στο μέτρο του δυνατού, των πραγματικών προβλημάτων. Προφανώς και η πρώτη επιλογή είναι πιο εύκολη. Ωστόσο δεν είναι επαρκώς αποτελεσματική.
Προσοχή: αυτό δεν σημαίνει υιοθέτηση ακραίας ρητορικής ή πολιτικής από τα μετριοπαθή κόμματα. Μπορεί αυτό να αποτελεί μια άμεση και ενστικτώδη αντίδραση, αλλά αποτελεί κατά μείζονα λόγο παραδοχή ήττας. Πέραν των συμβολισμών όμως, είναι και η λάθος μάχη. Οι πολίτες τείνουν να προτιμούν τις "αυθεντικές" πολιτικές από τα αντίγραφα.
Οι μετριοπαθείς πολιτικοί καλούνται να ενώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να αποτραπεί η ιδεολογική κυριαρχία των εθνολαϊκιστών.
Απτά και κατανοητά αποτελέσματα, ρεαλιστικών και ειλικρινών πολιτικών που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, αντιμετωπίζουν την ανασφάλεια και τους φόβους των πολιτών για το αύριο, συνθέτουν βασικές παραμέτρους της λύσης.
Ταυτόχρονα όμως είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί στις νεότερες γενιές πού οδήγησε ο εθνικισμός τον προηγούμενο αιώνα. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την εκπαίδευση αλλά και πιο "άτυπες" μορφές διαμόρφωσης της δημόσιας κουλτούρας.
Και βέβαια, να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση όχι ως επιβολή από τους ισχυρούς προς τους ανίσχυρους, αλλά ως συνειδητοποίηση ότι σε αυτό το σύνθετο περιβάλλον, που δεν μπορεί να απλοποιηθεί, μαζί μπορούμε περισσότερα, μαζί μπορούμε καλύτερα.
* O κ. Παναγιώτης Κακολύρης είναι συντονιστής του Εκλογικού Παρατηρητηρίου, ΚεΔΕΠΟΔ - Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Σημείωση : Το άρθρο αντλεί αναφορές από τη μελέτη με τίτλο A.Klapsis P.Kakolyris "Euroscepticism and Nationalist Populism” που αποτελεί μέρος του συλλογικού τόμου "Unity in adversity". Εκδόθηκε πρόσφατα από το Martens Centre for European Studies.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου