Τα Θεοφάνεια στον Μικρασιατικό Ελληνισμό

Τα Θεοφάνεια για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό ήταν λαμπρή γιορτή που κρατούσε τρείς μέρες. Η παραμονή ονομαζόταν Μισόφωτα και ανήμερα η γιορτή ονομαζόταν Λόφωτα.
Τα Μισόφωτα οι παπάδες κάθε ενορίας με το μπαρκάτσι (μεταλλικό δοχείο με τον αγιασμό) ηπερ­νούσανε πόρτα πόρτα ούλοι τσι χριστιανικοί μαχαλάδες κι α­γιάζανε τα σπίτια με το σταυρό και μια τσούμπα (φούντα) δεντρολιβανιά. Οι νοικοκυραίοι τσι ρίχνανε οχταράκια και μετελλίκια (τούρκικα νομί­σματα, ασημένια και χάλκινα, μικρής αξίας), μα και μετζίτια (ασημένια εικοσάρια)

Στα Λόφωτα τη μεγάλη γιορτή των ναυτικών και των καραβοκυραίων πήγαινε όλος ο κλήρος μέσα σε διπλοκάμπανα (εορταστικές κωδωνοκρουσίες), με τα μπαριάκια (λάβαρα) και τα ξεφτέρια τση εκκλησιάς επικεφαλή. Όλοι κατεβαίναν στο γιαλό σαρβαράδες (βρακάδες) και φραγκοφορεμένοι (κουστουμαρισμένοι), κοκόνες (κυρίες) τυποδεμένες (καλοντυμένες) και σισταρισμένες (περιποιημένες), παιδιά με τα μαρνέλικα(ναυτικά) ξεχείλιζαν ώσαμε τα μπούνια κάθε λογής πλεούμενο (βάρκες, κουρίτες (είδος λέμβου), σακολέβες, περάματα(ψαροπούλες), τουβλοκάμινα κ.α)
Μετά τον αγιασμό των υδάτων τα παλικάρια το Σταυρό τον εγυρίτζαν σε όλα τα σπίτια μέσα στην απαλαριά που ήτονε στολισμένη με βάγια, αβιουρέτες (ναρκίσσους) και λογιώ λογιώ πούλουδα. Ο κόσμος απλοχερίτζαν (έδιναν χρήματα) κι ετρατέρνανε (κερνούσαν) τον ικανό βουτηχτή και τους φίλους του. Εκείνοι τις παράδες κάθε νταϊφάς (ομάδα) τις έδινε στις εκκλησιές για το καλό και τη γεια του.
Σύμφωνα με την παράδοση με την πρωτάγιαση δηλαδή τον πρώτο (μικρό) αγιασμό της νέας χρονιάς που γινόταν τα Μισόφωτα, άγιαζαν όχι μόνο μαγαζά κι αργαστήρια, μα και τ’ αμπέλια, τα ζώα, τσι κουλάδες (αγροικίες), τα ντάμια (αποθήκες) και τα χτήματα, για να ‘χουν οληχρονίς μπερεκέτι και μαξούλια πολλά.
Ο μεγάλος αγιασμός που γινόταν ανήμερα των Φώτων (Λόφωτα) μεταφερόταν από την εκκλησιά στο σπίτι μέσα σε πολυτελείς άμουλες(φιάλες), νεμπότες (κανάτια) και κρουσταλλένιες και ασημένιες αγιασμόκουπες για να αγιαστούν τα σπίτια και να πιούνε όσοι δεν είχαν κοινωνήσει, αφού ήταν μισή κοινωνιά.
Τον μεγάλο αγιασμό τον φυλούσαν όλο το χρόνο στις παναγιές (‘κονίσματα), τον είχαν για αγιωτικό για θεραπείες ασθενειών, γητειές, ξόρκια, αμασκάματα (βασκανίες), λουχουνιές (λοχείες) κλπ. Οι ναυτικοί έβαζαν αμουλάκια (φιαλίδια) με το μεάλο αγιασμό στα καράβια τους, να τον έχουν σε περίπτωση τρικυμίας. Τότε τον έριχναν στην αγριεμένη θάλασσα, κι ευτή, ηλέανε, ώχονους(αμέσως) ηκάλμερνε κι ημπονάτσαρε (ησύχαζε και γαλήνευε).
Χρόνια Πολλά!

Aphrodite SummerLounge‎ΝΕΑ ΑΡΤΑΚΗ ΜΝΗΜΕΣ(NEW ARTAKI MEMORIES)