Αγγελής Γοβιός: Μια μονοήμερη στο Γαλαξείδι απολαμβάνοντας τη ναυτοπολιτεία

 

Την Κυριακή ο Σύλλογος Αγγελής Γοβιός πήγε την πρώτη του εκδρομή μετά την μακρόμηνη καραντίνα με το Messapia Travel και με οδηγό τον Μιχάλη Καλαβρή. Επισκέφθηκε αρχικά την Ιερά Μονή Ηλιού στην περιοχή Χρισσό. Η Ιερά Μονή βρίσκεται σε σε υψόμετρο 500 μέτρων, στο δρόμο ανάμεσα στους Δελφούς και το Χρισσό, βορειοδυτικά του Χρισσού και σε απόσταση 7 χιλιομέτρων ενώ η θέα από εκεί φθάνει μέχρι και τα βουνά της Πελοποννήσου.

Για την χρονολόγηση της Μονής μας βοηθά ένα «Χοντζέτι» του 1572 και ένα πατριαρχικό Σιγίλλιο, σύμφωνα με το οποίο η Μονή κηρύσσεται Πατριαρχικό Σταυροπήγιο το 1593 καθώς όμως και ένα χειρόγραφο του 1834 που καταγράφει την περιουσία της Μονής και αναφέρει, ότι η Μονή είχε ζωή 815 ετών, δηλαδή ότι κτίστηκε κατά το 1019.

Η Μονή αναφέρεται σε Πατριαρχικό σιγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιερεμίου Β΄ (16ος αιώνας) και μάλιστα καταγράφεται ως τοποθεσία η Χρυσή Χώρα, το σημερινό Χρισσό ενώ σύμφωνα με τον καθηγητή Νικόλαο Ολυμπίου, το χαρακτηριστικό διασωθέν κτήριο που ονομάζεται Φωτάναμα, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί για να ανάβουν φωτιά και να ζεσταίνονται, εκφράζει την αρχιτεκτονική του 11ου αιώνος και επιβεβαιώνει έτσι την χρονολογία ιδρύσεώς της Μονής.

Στην Επανάσταση του 1821 υπήρξε ορμητήριο και τροφοδότης των επαναστατών της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος και αποκαλείτε από τον Ιωάννη Φιλήμονα και άλλους ιστορικούς ως η "Αγία Λαύρα της Ρούμελης".

Από εκεί ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση, με τον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα και τον οπλαρχηγό Γερο - Πανουργιά, όταν στις 24 Μαρτίου του 1821, μαζί με τους Προεστούς των Σαλώνων, μέσα στο Ναό της Μονής, ορκίστηκαν και ύψωσαν την Σημαία της Επανάστασης. 

Την ξενάγηση έκανε μία μοναχή, ενώ διαβάστηκε και φανουρόπιτα. Κατόπιν υπήρξε κέρασμα στο Αρχονταρίκι.

Δεύτερος Σταθμός της εκδρομής ήταν το Γαλαξείδι, όπου επισκεφθηκαν τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου, την Αγία Παρασκευή και το Ναυτικό Μουσείο και απόλαυσαν εκεί το μεσημεριανό τους φαγητό. 

Στον Άγιο Νικόλαο έγινε ξενάγηση από τον κο Λεωνίδα και για αρκετή ώρα είδαμε το ξυλόγλυπτο τέμπλο, που έχει φτιαχτεί με τέτοια μαεστρία και πραγματικά κόβει την ανάσα. Μας ξενάγησε πιθαμή προς πιθαμή και μας έδειχνε πως έχουν φτιαχτεί οι άγγελοι, οι διάφορες απεικονίσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη αλλά και γενικότερα από την ιστορία της Ορθοδοξίας . Τα εξηγούσε πραγματικά με τέτοια λεπτομέρεια, που πραγματικά δεν ήθελες να τελειώσει η ξενάγηση αυτή. 

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου είναι ο κεντρικότερος του Γαλαξιδείου και είναι ορατός από όλα, σχεδόν, τα σημεία της πόλης αφού βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο μεταξύ των δύο λιμανιών της. Ό σημερινός Ναός είναι δημιούργημα του 1900-02, αλλά ο πρώτος ναός ανάγεται ήδη στον 7ο αιώνα και χτίστηκε, κατά τη γενικότερη συνήθεια, στα ερείπια προϋπαρχοντος ναού του Απόλλωνα. Στην εξωτερική του όψη ξεχωρίζει ο τρούλος και τα δύο καμπαναριά της, ένα εκ των οποίων φέρει και το Μέγα Ωρολόγιον της πόλης, δωρεά του 1908.

Η πιο παλιά εκκλησία της πόλης την οποία επισκεφθήκαμε και μας ξενάγησε και εκεί ο κος Λεωνίδας, είναι η Αγία Παρασκευή του Γαλαξιδίου. Η ανέγερσή της χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, ενώ το τέμπλο της δημιουργήθηκε το 1847 και είναι ξυλόγλυπτο, από καρυδιά. Η Αγία Παρασκευή του Γαλαξιδίου δεν είναι μεγάλη και επιβλητική εκκλησία, η παλαιότητά της όμως και η ταπεινότητά της εντυπωσιάζουν όσους επιλέξουν να την επισκεφτούν.

Το μοναδικό στοιχείο στην Αγία Παρασκευή στο Γαλαξίδι, που την κάνει να ξεχωρίζει ανάμεσα σε άλλους ναούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι το ηλιακό ημερολόγιο που μπορεί ο επισκέπτης να δει εδώ. Το 1911 ο Γαλαξιδιώτης καπετάνιος Ηλίας Σκούρτης, εξαιρετικός γνώστης αστρονομίας, σκάλισε στο μαρμάρινο δάπεδο της Αγίας Παρασκευής Γαλαξιδίου έναν ζωδιακό κύκλο –ηλιοτρόπιο. Με τη βοήθεια μιας απλής τρύπας στην στέγη της εκκλησίας δημιουργήθηκε το ηλιακό ημερολόγιο: Στις 12 ακριβώς κάθε μέρα, μέσα από την ειδικά φτιαγμένη τρύπα στην οροφή του ναού, τρυπώνει μια αχτίνα του ήλιου και δείχνει ακριβώς την ημερομηνία, πάνω στον ζωδιακό κύκλο!

Στην αυλή της Αγίας Παρασκευής Γαλαξιδίου βρίσκεται και ηλιακό ρολόι, που η κατασκευή του θεωρείται επίσης δείγμα εξαιρετικής τεχνικής.

Επίσης επισκεφθήκαμε και το Ναυτικό Μουσείο του Γαλαξειδίου. 

Το κτίριο που στεγάζει σήμερα το Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου κτίστηκε το 1870 και χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως Δημαρχείο.

Η ιδέα της δημιουργίας τοπικής συλλογής αντικειμένων σχετικών με την ιστορία του Γαλαξειδίου γεννήθηκε το 1928 από τον γιατρό Ευθύμιο Κ. Βλάμη, ο οποίος διετέλεσε Δήμαρχος και Κοινοτάρχης του Γαλαξειδίου.

Στις συχνές ιατρικές επισκέψεις του στα γαλαξιδειώτικα σπίτια, έβλεπε τα πορτρέτα των καραβιών της οικογένειας και σκέφτηκε πως άξιζε να συγκεντρωθούν με στόχο τη δημιουργία Μουσείου.

Άρχισε να ζητά τους πίνακες ιστιοφόρων και άλλων ναυτικών αντικειμένων από τους Γαλαξειδιώτες οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν με μεγάλη προθυμία.. Έτσι τα κειμήλια που για χρόνια στόλιζαν τα σπίτια τους, ζωγραφικοί πίνακες ιστιοφόρων, εξαρτήματα καραβιών, ναυτιλιακά όργανα, ναυτικά εργαλεία, ημερολόγια καταστρώματος, ναυτικοί χάρτες κ.α., αποτέλεσαν τον βασικό πυρήνα της Ναυτικής Συλλογής του Μουσείου, που έγινε το πρώτο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος.

Το 1932, η δραστήρια «΄Ενωσις Νέων Γαλαξειδίου» δημιούργησε την Αρχαιολογική Συλλογή του Μουσείου, η οποία περιλάμβανε ευρήματα από ανασκαφές της αρχαιολογικής υπηρεσίας καθώς και τυχαία ευρήματα. Το 1962, συγκεντρώθηκε όλο το υλικό των συλλογών στη τοτε μεγάλη αίθουσα του κτηρίου.

Ο γαλαξειδιώτης ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου κλήθηκε να επιστατήσει προσωπικά στην ανάρτηση των πινάκων και στην τοποθέτηση των ναυτικών αντικειμένων. Εκείνη την εποχή διορίστηκε Επιμελητής του Μουσείου ο Πλοίαρχος Αθ. Μπομπογιάννης Ε.Ν., ο οποίος και έκανε την πρώτη καταγραφή των εκθεμάτων.

Από το 1974, Έφορος και ψυχή του Μουσείου έγινε – εθελοντικά – η λαογράφος Ροδούλα Σταθάκη – Κούμαρη, η οποία πραγματοποίησε νέα καταγραφή και περιγραφή όλων των αντικειμένων και προχώρησε στα πρώτα βήματα συντήρησης με την βοήθεια ειδικών.

Το 1980, μετά τη μεταφορά των γραφείων του κοινοτικού Καταστήματος σε άλλο κτίριο, για πρώτη φορά υπάρχει ιδιαίτερη αίθουσα για την Αρχαιολογική Συλλογή ενώ τοποθετούνται και τα  ευρήματά της σε νέες προθήκες από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Δελφών καθηγητή Πέτρο Θέμελη.

Το 2000, το ίδρυμα «Σταύρος Σ. Νιάρχος», χάρη στο ενδιαφέρον του καθηγητή Νικ. Β. Καρατζά, πραγματοποίησε σημαντική χορηγία για τη συντήρηση  εκθεμάτων και τη ριζική αποκατάσταση και ανακαίνιση του διατηρητέου κτιρίου του Μουσείου. Τα αντικείμενα των συλλογών τοποθετήθηκαν στη νέα θέση τους με την επιστημονική επίβλεψη του καθηγητή Π. Βαλαβάνη και της λαογράφου Ρ. Σταθάκη – Κούμαρη. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2002 επί Δημαρχίας Δημ. Κουτονιά και το Μουσείο πήρε τη σημερινή του ονομασία «Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου». Τα εγκαίνια του νέου Μουσείου πραγματοποιήθηκαν στις 19 Ιουνίου 2004 επί Δημαρχίας Νικ. Γουργουρή.

Σήμερα, το «Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου» αποτελεί παράδειγμα εξαίρετης τοπικής πρωτοβουλίας, συγκεντρώνοντας στους χώρους του σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα καθώς και μια από τις πλουσιότερες συλλογές ναυτικών πινάκων και αντικειμένων στην Ελλάδα.

Τελευταίος σταθμός ήταν στη Λιβαδειά, όπου απολαύσαμε τον καφέ μας δίπλα στο ποτάμι. 

Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό