Σήμερα τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Καλυβίτου και εορτάζει η ομώνυμη Ιερά Μονή που βρίσκεται βορειοδυτικά του οικισμού των Ψαχνών, στην Εύβοια.
Έχει κτιστεί στα ερείπια αρχαίου ναού, σε θέση με συνεχή χρήση απότην πρωτοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο, όπως μαρτυρούν διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη στον περιβάλλοντα χώρο του. Γραπτές μαρτυρίες για την ιστορία της μονής δεν διατηρούνται. Έμμεση μαρτυρία αντλούμε από το Συνοδικόν της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπου σημειώνεται «… Δανιὴλ τοῦ ὁσιοτάτου μοναχοῦ καὶ ἀσκητοῦ τοῦ στυλίτου, τοῦ ἐν τῇ Εὐβοίᾳ πόλει μονῆς τοῦ Καλυβίτου ἀσκήσαντος…», στοιχείο που δηλώνει ότι η μονή βρισκόταν ήδη σε λειτουργία το 12ο αιώνα.Ιδιαίτερα σημαντική είναι λίθινη αφιερωτική επιγραφή σύμφωνα με την οποία το1245, ο πάνσεπτος ναὸς «τοῦ ὁσίου ἠμῶν Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου ἐμαστορεύθη παρἀ τοῦ Μιχαὴλ Κολοκύνθη». Τότε δηλαδή, πιθανώς, οικοδομήθηκε νέο καθολικό. Αργότερα, η μονή ερειπώθηκε και εγκαταλείφθηκε. Σήμερα το καθολικό έχει τημορφή μικρής τρίκλιτης βασιλικής. Το μεγαλύτερο μέρος του οφείλεται σεμεταγενέστερες προσθήκες και επεμβάσεις. Μόνο μέρος του ανατολικού τμήματοςδιασώθηκε και συγκεκριμένα τα δύο παραβήματα και τμήμα της κεντρικής αψίδας, τοοποίο θεωρείται ότι ανήκει στη φάση ανακαίνισης του 1245. Από τον ζωγραφικό διάκοσμο του ναού διατηρούνται λίγες τοιχογραφίες στα παραβήματα. Ειδικότερα, το τεταρτοσφαίριο της κόγχης της πρόθεσης κοσμείται μετην παράσταση του Παλαιού των Ημερών. Χαμηλότερα, εκατέρωθεν του παραθύρου, παριστάνεται το Όραμα του αγίου Πέτρου Αλεξανδρείας. Στον βόρειο τοίχο έχουν εικονιστεί οι διάκονοι Στέφανος και Πρόχορος. Επάνω από τους δύο διακόνους αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες μικρό τμήμα παράστασης που είναι πιθανό ότι προέρχεται από την σκηνή της Μεταμόρφωσης. Στο χώρο του διακονικού, στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης, διατηρείται το κατώτερο τμήμα μορφής που μπορείνα ταυτιστεί με τον Μεγάλης Βουλής άγγελο. Χαμηλότερα και εκατέρωθεν τουπαραθύρου εικονίζονται οι ιεράρχες άγιος Σιλβέστρος και άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συγκρότηση του εικονογραφικού προγράμματος, το οποίο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη και στην οργάνωσή του. Απόπλευράς εικονογραφίας θα πρέπει να επισημανθεί η απεικόνιση του αγίου Σιλβέστρου, στα άμφια του οποίου λεπτομέρειες, όπως το κόκκινο φαιλόνιο και οιλευκές ταινίες στους καρπούς, αποτυπώνουν ενδεχομένως την τρέχουσα πραγματικότητα του καθολικού κλήρου, μέλη του οποίου πρέπει να ήταν εγκατεστημένα στις λατινοκρατούμενες περιοχές, και ιδιαίτερα στην Εύβοια, όπου ο επίσκοπος Ευρίπου Θεόδωρος είχε δώσει όρκο υποταγής στον Πάπα. Η ζωγραφική του ναού είναι υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας και ιδιαίτερης εικονογραφίας καιθεωρείται ότι συνδέεται με την καλλιτεχνική παραγωγή της Αττικής, των μέσων περίπου του 13ου αιώνα, και ιδιαίτερα με το έργο του Αθηναίου ζωγράφου Ιωάννη. Χαρακτηριστικά των συνθέσεων είναι η σαφήνεια, η λιτότητα, η αρχαϊκή διάθεση, οι μετωπικές στάσεις των μορφών και η πρωτοτυπία στην οργάνωση και την διατύπωσήτους. Αποτελούν ένα ακόμα παράδειγμα φαινομενικής όσμωσης των δύο Εκκλησιών, ουσιαστικά όμως ρητής διακήρυξης του ορθόδοξου δόγματος περί Αγίας Τριάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ναός επισκευάστηκε από Ρώσους μοναχούς την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατά τον 18ο αιώνα. Η τελευταία μεγάλη αναστηλωτική προσπάθεια πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1920, οπότε στο διατηρούμενο ιερόπροστέθηκε νέος κυρίως ναός. Από τον παλαιό ναό διατηρήθηκε μέρος του Ιερού καιένα μικρό τμήμα από τον ναό και το υπόλοιπο μέρος αναστηλώθηκε. Εργασίες συντήρησης του ζωγραφικού διακόσμου του μνημείου και ευπρεπισμού του περιβάλλοντος χώρου του πραγματοποιήθηκαν σχετικά πρόσφατα υπό την εποπτείατης Εφορείας Αρχαιοτήτων. Στο μοναστήρι ασκήθηκαν πάρα πολλοί και σπουδαίοι μοναχοί, ανάμεσα στουςοποίους σώζεται και το όνομα του Οσίου Δανιήλ του Στυλίτου. Στις μέρες μας έχουνδιακονήσει τον Άγιο Ιωάννη τον Καλυβίτη στο μοναστήρι αρκετές αδελφότητες με σπουδαίο έργο τόσο στη διάσωση όσο και στη διάδοση της ορθόδοξης πίστης.
ΥΑ 6505/293 π.ε./2-2-1972 - ΦΕΚ 126/Β/11-2-1972
Ηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Αρχιμ. Στέφανος Καραμούζης. Τηλέφωνα επικοινωνίας 2228.22180 ,2221.42180
Πηγή:
Καρατζάς Ν., Μαντζώρου Ι. Τσίρης Α. Καραγκούνη Ν., ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ-ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΙΡΦΥΩΝ-ΜΕΣΣΑΠΙΩΝ, Ψαχνά 2019.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου