Χριστιανική θρησκεία και ελληνική γλώσσα. Του Γεωργίου Μπαμπινιώτη

 

Η σχέση αυτή πήρε πολλαπλές μορφές και προεκτάσεις. Η απλοποιημένη εξελικτική μορφή τής αρχαίας αττικής διαλέκτου αποτέλεσε ό,τι ονομάζεται ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ή ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΚΟΙΝΗ, επειδή διαμορφώθηκε στα χρόνια τού Μεγάλου Αλεξάνδρου και, μέσω των κατακτήσεών του, αναδείχθηκε σε γλώσσα ευρύτερης χρήσης, από την Ελλάδα έως τις Ινδίες. Μιλήθηκε δηλαδή κυρίως αλλά και γράφτηκε ως δεύτερη –ενίοτε και ως πρώτη– γλώσσα και από μη Έλληνες. Τόσο επειδή υπήρξε προϊόν μακράς εξελίξεως όσο και επειδή χρησιμοποιήθηκε από ομιλητές που δεν είχαν τα Ελληνικά ως μητρική γλώσσα, η Ελληνική ως Ελληνιστική Κοινή απέκτησε αρκετά απλουστευμένη μορφή στην προφορά τής γλώσσας πρώτα και πάνω από όλα, αλλά και στη δομή –γραμματική και συντακτική– και, αναπόφευκτα, στο λεξιλόγιο. 

Σε αυτή την γλώσσα γράφτηκαν τα κείμενα τής ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ. Σε αυτή την γλώσσα μεταφράστηκε (από τους Εβδομήκοντα) και η ίδια η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ, σε μετάφραση που καθιερώθηκε περισσότερο και από το πρωτότυπο! Η μετάφραση δε αυτή έγινε, διότι οι «ΕΛΛΗΝΙΣΤΕΣ» (οι Εβραίοι δηλαδή που μιλούσαν Ελληνικά) ήταν τόσο πολλοί, ώστε χρειάστηκε να έχουν την Παλαιά Διαθήκη στην γλώσσα που καταλάβαιναν και με την οποία επικοινωνούσαν. 

Η γλώσσα των κανονικών ευαγγελίων τής Καινής Διαθήκης ποικίλλει, βεβαίως, υφολογικά από ευαγγέλιο σε ευαγγέλιο. Άλλοτε είναι πιο απλή, άλλοτε πιο λόγια. Πάντοτε όμως βρίσκεται εντός των ορίων τής Αλεξανδρινής Κοινής και, οπωσδήποτε, είναι έτσι γραμμένη, ώστε να είναι κατανοητή στους απλούς ανθρώπους τής εποχής, όπως ξέρουμε ότι ήταν και ο ίδιος ο λόγος τού ΧΡΙΣΤΟΥ. Με παρομοιώσεις και παραδείγματα από την καθημερινή απλή, και μάλιστα αγροτική, ζωή. Με χρήση τού προφορικού λόγου και μάλιστα, πολύ συχνά, τού άμεσου λόγου –όχι τού έμμεσου, που είναι πιο επεξεργασμένος– και επίσης με ευρεία χρήση των ρηματικών προτάσεων, στις οποίες κυριαρχεί το ζωντανό, προσωπικό, βιωματικό ύφος αντί τού περιγραφικού-διαπιστωτικού και αποστασιοποιημένου ύφους των ονοματικών προτάσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οσάκις μιλούμε για το ποια ήταν η μορφή και η δομή τής Ελληνιστικής Κοινής, Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ είναι εκείνη που θεωρείται το πιο χαρακτηριστικό δείγμα. Βέβαια, από τον 1ο αιώνα π.Χ. είχε αρχίσει να έχει απήχηση στους λογίους και γενικότερα στους μορφωμένους το κίνημα τού ΑΤΤΙΚΙΣΜΟΥ. Με την εμφάνισή του μάλιστα διαμορφώθηκε, όπως είναι γνωστό, διπλή παράδοση στην χρήση τής Ελληνικής: Αφ’ ενός μεν χρησιμοποιήθηκε η «αττικιστική» μορφή, που μιμείτο την αρχαία αττική διάλεκτο και αποτέλεσε την γραπτή γλώσσα, την ονομαζόμενη λόγια παράδοση, η οποία εξελίχθηκε σε ό,τι είναι γνωστό ως ΚΑΘΑΡΕΥΟΥΣΑ. Παράλληλα όμως συνέχισε να χρησιμοποιείται, διαρκώς εξελισσόμενη προς απλούστερες μορφές, η Αλεξανδρινή Κοινή ή Κοινή τού Ευαγγελίου, που αποτέλεσε την προφορική Ελληνική και μετεξελίχθηκε σε ό,τι ονομάζουμε ΔΗΜΟΤΙΚΗ.