Από την παράδοση στη σύγχρονη τέχνη των Ιαπωνικών τυμπάνων Taiko. Του Νικου Σουλιώτη

 


Βρισκόμαστε στο έτος 1577, στο αγροτικό χωριό Nafune, σε έναν ευλογημένο εύφορο τόπο, στην χερσόνησο Noto της δυτικής Ιαπωνίας. Το Nafune περιτριγυρίζεται από αφθονία υδάτων, ποτάμιων από τη μια μεριά και θαλάσσιων από την άλλη.

Μια ημέρα, ο μεγάλος πολέμαρχος (daimyō) Uesugi Kenshin άκουσε για την ευημερία του χωριού και αποφάσισε να το κυριεύσει. Έξω από το χωριό, στα μακρινά χωράφια, ένας μοναχικός αγρότης άκουσε κρυφά το σχέδιο της επίθεσης από τους προωθημένους ανιχνευτές του Kenshin και έτρεξε να το πει στους κυβερνήτες του Nafune, οι οποίοι ανησύχησαν, καθώς δεν είχαν καθόλου όπλα. Καθώς η άμυνα του χωριού τούς φαινόταν μια τελειωτικά χαμένη υπόθεση, κάποια παιδιά που έπαιζαν δίπλα στους ηλικιωμένους, πρότειναν να μεταμφιεστούν όλοι οι κάτοικοι.


Έτσι, οι τεχνίτες σκάλισαν τρομερές μάσκες σε φλοιούς δέντρων. Οι γυναίκες κουρέλιασαν τα κιμονό τους ξεσκίζοντας τα. Τα παιδιά μάζεψαν φύκια από την θάλασσα, αρκετά για να φορέσουν όλοι στα μαλλιά τους.


Όλα τα τύμπανα Taiko του χωριού μεταφέρθηκαν στην παραλία και οι χωρικοί άναψαν φωτιές παντού τριγύρω.

Τα πλοία του πολέμαρχου τελικά εμφανίστηκαν και τότε όλοι άρχισαν να χτυπούν τα τύμπανα με φοβερή μανία, από το βράδυ ως το ξημέρωμα. Οι εισβολείς σαμουράι, ακούγοντας τα τύμπανα και βλέποντας τα περίεργα όντα, πίστεψαν πως το χωριό ήταν στοιχειωμένο από δαίμονες που παίζουν Taiko και έπλευσαν μακριά, χωρίς να επιστρέψουν ποτέ ξανά.


Από τότε, κάθε χρόνο τον Αύγουστο, οι απόγονοι αυτών των αγροτών και των ψαράδων φοράνε ειδικά κοστούμια, ανάβουν φωτιές και πετάνε κροτίδες, παίζοντας στα τύμπανα αυτό τον ειδικό ρυθμό που πρωτοακούστηκε πριν 4,5 αιώνες. Οι χωρικοί γιορτάζουν την νίκη σε ένα πόλεμο με μόνο όπλο την δύναμη της μουσικής.


Η παραπάνω αληθινή ιστορία δείχνει με γλαφυρό τρόπο μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει η προσφορά του Taiko στην κοινότητα. Προσφορά που ξεκινάει πριν από τουλάχιστον 1.400 χρόνια και που χάνεται στην αχλή της μυθολογίας.


Taiko, λέγονται διεθνώς τα παραδοσιακά Ιαπωνικά τύμπανα ενώ στην Ιαπωνία συνήθως τα λένε Wadaiko.

Είναι μια ομάδα κρουστών, διαφόρων τύπων και διαστάσεων από το μεταλλικό ιδιόφωνο Atarigane, με μέγεθος όσο ένα πιατάκι του καφέ, μέχρι το Odaiko, ένα από τα μεγαλύτερα μεμβρανόφωνα στον κόσμο, από ξύλο και δέρμα, σε σχήμα βαρελιού, με διάμετρο που μπορεί να πλησιάσει τα 4 μέτρα και βάρος 3,5 τόνων.  ποικιλομορφία των τυμπάνων αυτών δένει με την αντίστοιχα πλούσια γκάμα στάσεων και τεχνικών παιξίματος.


Μια σημαντική εισροή του Taiko στην Ιαπωνία ως πολιτιστικό στοιχείο, έγινε από την Κίνα και την Κορέα, παράλληλα με την εξάπλωση του Βουδισμού – 6ος αιώνας μ.Χ . Όμως, κατά μια άποψη, η χρήση των τυμπάνων αυτών υπήρχε για πάνω από 4.000 χρόνια στην χώρα.


Τα τύμπανα Taiko είχαν και έχουν μια ευρεία χρήση:

Στα στρατόπεδα και τις μάχες για να στέλνουν σήματα και να φοβίζουν τον εχθρό, αλλά και να εμψυχώνουν τους στρατιώτες.


Στα μοναστήρια – Σιντοϊστικά και Βουδιστικά – ως επίκληση στις ανώτερες δυνάμεις, μέσο διαλογισμού και συνοδευτικό των τελετουργικών χορών Kagura.


Στα χωριά και τις κοινότητες για να σηματοδοτούν την περίοδο του κυνηγιού, τον ερχομό ενός ανεμοστρόβιλου, τις διάφορες φάσεις της ημέρας (κοινοτικό ρολόι) και γενικότερα ως μορφή επικοινωνίας.

Στα εποχιακά φεστιβάλ για να ξεσηκώνουν τον κόσμο και τους χορευτές.


Στα είδη παραδοσιακού θεάτρου και κουκλοθεάτρου -Noh, Kabuki και Bunraku- ως ρυθμική συνοδεία, πλαισιωμένο κι από άλλα μουσικά όργανα, όπως τα γνωστά Shamisen, Shakuhachi, Koto.


Στην αυτοκρατορική μουσική Gagaku, επίσης με την συνοδεία άλλων οργάνων.


Στα χωράφια για να διώχνουν τα έντομα που απειλούσαν τις φυτείες.


Τέλος, ήταν η αγαπημένη ασχολία των σαμουράι στα διαλείμματα τους ανάμεσα στις μάχες.


Το 1951, έμελλε να είναι η χρονιά που θα άλλαζε την πορεία ολόκληρης της μακραίωνης ιστορίας του Taiko.

Ένας jazz ντράμερ, ο Daihachi Oguchi, προσκλήθηκε από τους υπεύθυνους ενός τοπικού σιντοϊστικού ναού, για να ερμηνεύσει μια παρτιτούρα Taiko, η οποία βρέθηκε παρατημένη σε μια παλιά αποθήκη. Καθώς δεν γνώριζε την παλαιά αυτή σημειογραφία, έψαξε και για καλή του τύχη βρήκε κάποιον ηλικιωμένο άνθρωπο που είχε παίξει αυτή την ρυθμική σύνθεση, με την βοήθεια του οποίου κατάφερε να μεταφράσει τα χαρτιά που του δόθηκαν με μεγάλη ευλάβεια. Το μουσικό κομμάτι όμως που ξεπήδησε μπροστά του, ήταν κάτι πολύ απλό για το επίπεδο της δεξιοτεχνίας του στα drums.


Και τότε, μια φαεινή ιδέα του ήρθε στο μυαλό.

Γιατί να μην χώριζε τα διάφορα είδη κρουστών και να τα τοποθετούσε έτσι ώστε ο κάθε μουσικός να παίζει από ένα διαφορετικό τύμπανο, αντίστοιχα με τα χέρια και τα πόδια του drummer; Από αυτό ακριβώς το σημαδιακό γεγονός, γεννήθηκε το σημερινό παγκόσμιο ρεύμα του Taiko (Kumi Daiko), καθώς για πρώτη φορά η χρήση του διευρύνθηκε και συμπεριλήφθηκε στις παραστατικές τέχνες, αποσυνδεδεμένο από την παράδοση αιώνων.


Από το πρώτο συγκρότημα Taiko που ίδρυσε έπειτα ο Oguchi, τους Osuwa Daiko, ξεπήδησαν τα πρώτα συγκροτήματα που παρουσιάζουν πλέον αυτή την τέχνη σε χώρους συναυλιών, θέατρα και άλλους χώρους μουσικών παραστάσεων. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 10.000 συγκροτήματα και ομάδες Taiko στην Ιαπωνία και πάνω από 3.000 στον υπόλοιπο κόσμο, σε όλες τις ηπείρους.


Το Taiko Do – δηλαδή ο τρόπος παιξίματος των Ιαπωνικών τυμπάνων και η αντίστοιχη στάση ζωής – έχει πραγματικά πολλές ιδιαιτερότητες.

Όταν κάποιος παίζει Taiko, συγχρόνως χορεύει με έναν ιδιαίτερο τρόπο, γυμνάζεται ποικιλοτρόπως, τραγουδάει (ρυθμικά και όχι μόνο), εφαρμόζει αλλεπάλληλες διατάσεις ειδικά στα άκρα, αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την αντοχή του, σπάει συνεχώς τα φράγματα του σώματος του φυγοκεντρικά, κινεί σε ευθείες γεμάτες ένταση τα χέρια του.


Όλα αυτά εναλλάσσονται και συνδυάζονται με μικρές κινήσεις των δακτύλων και περιστροφές των καρπών, παύσεις κατανυκτικής σιωπής που φέρνουν την προσοχή προς τα μέσα, ψιθυριστό παίξιμο στο τύμπανο, ευγενικές καμπυλωτές τροχιές των χεριών, εσωτερική δυναμική χαλάρωση, μεγάλο σεβασμό προς τους συμπαίκτες, τα τύμπανα, τον χώρο και τους ακροατές.


Οι συνήθως μεγάλες απλωτές κινήσεις του παίκτη, δημιουργούν μια επιβλητική αίσθηση οπτικοποιημένης μουσικής. Μπορούμε να το παραλληλίσουμε με την εικόνα των ηθοποιών στην αρχαία τραγωδία, όπου φορούσαν κοθόρνους για να φαίνονται ψηλότεροι.


Tο Taiko σήμερα θεωρείται μια από τις πλέον διαδεδομένες τέχνες, ανοιχτή σε ευφάνταστες και εμπνευσμένες μίξεις με πολλές άλλες μορφές μοντέρνων τεχνών, στον χώρο της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, του κινηματογράφου κ.α. Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η ευρεία χρήση του για παιδαγωγικούς και θεραπευτικούς σκοπούς σε άτομα με ειδικές ανάγκες – αυτισμό, σύνδρομο down, νοητική υστέρηση, κινητικές δυσκολίες, σε υπερήλικες κ.α.


Τέλος, ειδικά στην Αμερική, ένα πολύχρωμο ρεύμα κοινωνικού ακτιβισμού με την υποστήριξη των δυνατών δονήσεων αυτών των τυμπάνων όλο και γιγαντώνεται. Στο συνέδριο NATC ( North American Taiko Conference) που έχει ξεκινήσει από το 1997, πλέον οι συμμετέχοντες φτάνουν τους οκτακόσιους, ενώ φέτος, για πρώτη φορά διοργανώθηκε παγκόσμιο συνέδριο Taiko στο Τόκιο.


Ίσως η ιδιαίτερη δύναμη της μουσικής, όπως στην ιστορία του χωριού Nafune, να παίξει πάλι τον ρόλο της, βοηθώντας το μεγάλο παγκόσμιο χωριό πλέον, να αντιμετωπίσει τις αφανείς, εσωτερικές ή εξωτερικές, δυνάμεις και ωθήσεις που θέλουν να υπερισχύσουν, εμποδίζοντας την πρόοδο του.

https://www.omorfizoi.gr/apo-tin-paradosi-stin-sygchroni-techni-ton-iaponikon-tympanon-taiko

Σχόλια