Μια από τις παλαιότερες θρησκευτικές πανηγύρεις στην Τριάδα Ευβοίας του Νικολάου Καρατζά

 

Μια από τις παλαιότερες θρησκευτικές πανηγύρεις στην Τριάδα Ευβοίας, στα Μεσσάπια, η οποία συνεχίζει ακόμη και σήμερα, είναι η ημέρα εορτής του Αγίου Πνεύματος. Έως τις αρχές του 20ου αι. η λειτουργία συνεχιζόταν να πραγματοποιείται στον αρχαίο βυζαντινό ναό. Στα τέλη του 20ου κτίστηκε νέος ναός παραδίπλα του παλαιού και με αυτόν τον τρόπο διασώθηκε ο εορτασμός της Αγίας Τριάδας.

Τα ερείπια του ναού της Αγίας Τριάδας βρίσκονται στα ανατολικά του οικισμού, στους πρόποδες του λόφου. Είναι περιτριγυρισμένος από αιωνόβια πλατάνια και πελώριες λεύκες, ενώ παραδίπλα ρέει κρυστάλλινο νερό φυσικής πηγής.

Ο ναός αυτός κίνησε το ενδιαφέρον αρχαιολόγων που τον μελέτησαν, οι οποίοι όμως δεν συμφωνούν για τη χρονολόγησή του. Η χρονολόγηση ποικίλει από τον 7ο μέχρι τον 11ο αιώνα μ.Χ. Η πιο εμπεριστατωμένη μελέτη, όμως, έγινε από τον καθηγητή Α.Ορλάνδο, ο οποίος την χρονολογεί από το 1050-1150 μ.Χ.Είναι κατασκευασμένος σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό τύπο του σύνθετου τετρακιονίου εγγεγραμμένου σταυροειδούς και χαρακτηρίζεται για την επιμελημένη τοιχοδομία του, για την εκλέπτυνση και τον εξαιρετικό πλούτο του αρχιτεκτονικού του διακόσμου.Ο ναός είχε σχήμα επίμηκες και στο νάρθηκα σωζόταν λίθινη σαρκοφάγος μήκους 2,05 μ. και ύψους 0,74 μ. Ο κύριος ναός έφερε στο μέσο τέσσερις κίονες, οι οποίοι λόγω της τετραγωνικής διατάξεώς τους , είναι βέβαιο ότι υποβάσταζαν με τις σταυροειδώς διατεταγμένες κυλινδρικές καμάρες, κεντρικό τρούλο διαμέτρου 2,50 μ. Στο τετράγωνο αυτό μέρος πρέπει να ήταν προσαρτημένο το τριμερές ιερό. Στα δυτικά του ναού σώζεται ο νάρθηκας, χώρος που οδηγούσε στον κύριο χώρο του ναού.

Διακρίνεται το επιμελημένο κτίσιμο του ναού με ορθογώνιους λαξευμένους λίθους συνδυασμένους στα διάκενα με κεραμικά στοιχεία. Πολλά από τα δομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του ναού, όπως οι βάσεις και τα ιωνικά κιονόκρανα, που χρησιμοποιήθηκαν για την στήριξη του τρούλου στο κυρίως μέρος του ναού, προέρχονταν από αρχαίο ιερό των Φηγών.Ιδιαιτέρως πλούσιος ήταν και γλυπτός διάκοσμός της, σύμφωνα πάλι με τον Α. Ορλάνδο.

Οι πόρτες, τα παράθυρα, οι ζώνες και το τέμπλο είχαν ανάγλυφη διακόσμηση με άριστη τεχνική. Επίσης, η ανασκαφή του δαπέδου του ναού (τη δεκαετιά του ΄60), είχε φέρει στο φως ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικά κοσμήματα, όπως συνηθιζόταν στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους.Άλλοτε ερείπιο μικρού επιτύμβιου ναού σε απόσταση περίπου 100μ. από το καθολικό, οδήγησε τον Ορλάνδο στο συμπέρασμα ότι η Αγία Τριάδα αποτελούσε Καθολικό μονής και ο μικρός επιτύμβιος ναός το κοιμητήριο της.Πιθανότατα μάλιστα να άκμασε κατά τη βυζαντινή εποχή.

Ο μικρός ναός φαίνεται ότι καταστράφηκε το 1470 μ.Χ. από τα στρατεύματα του Μωάμεθ του Β΄, κατά την περίοδο της άλωσης της Χαλκίδας. Ο κυρίως ναός όμως, παρά τις πολλές καταστροφές - φαίνεται να απουσίαζε παντελώς η στέγη- μαρτυρείται ότι λειτουργούνταν μέχρι περίπου το 1970.Το 1976 έγινε απόπειρα να χτίσουν πάνω στην εκκλησία, χωρίς τη συμπαράσταση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, καθώς ο χώρος της Αγίας Τριάδας είχε κηρυχτεί αρχαιολογικός, οπότε εγκαταλείφθηκε και επήλθε η φθορά όπως συναντάται σήμερα.

Λίγο πιο πέρα από τα ερείπια του ναού, χτίστηκε το 1993 νέα εκκλησία προς τιμήν της Αγίας-Τριάδος, η οποία γιορτάζει την ημέρα του Αγίου Πνεύματος. Η δωρεά του χώρου έγινε από την Ελένη Ν. Κριεζώτου, ενώ δωρητές ήταν οι κάτοικοι του χωριού, όπως αναφέρει σχετική πλάκα έξω από το ναό.

Πηγή: http://www.triadaevias.gr