Το Ψωμί -Παιδεία - Ελευθερία επίκαιρο όσο ποτέ.

 

Πενήντα δύο χρόνια πέρασαν από τότε που οι φωνές των φοιτητών στο Πολυτεχνείο δονούσαν τον αέρα με το σύνθημα *«ΨΩΜΙ – ΠΑΙΔΕΙΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»*. Ένα σύνθημα που δεν ήταν απλώς μια κραυγή αντίστασης· ήταν η ψυχή μιας ολόκληρης γενιάς που διεκδικούσε το αυτονόητο: αξιοπρέπεια, μόρφωση, ελευθερία. Κι όμως, μισό αιώνα μετά, το μήνυμα αυτό παραμένει ανατριχιαστικά επίκαιρο.

Σήμερα, οι μισθοί μπορεί να έχουν φαινομενικά αυξηθεί, αλλά οι τιμές των προϊόντων έχουν εκτοξευθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε τα χρήματα δεν φτάνουν ούτε μέχρι τη μέση του μήνα. Οι άνθρωποι παλεύουν με έναν καθημερινό αγώνα επιβίωσης, συχνά αναγκασμένοι να δουλεύουν σε δύο ή και τρεις εργασίες μόνο και μόνο για να καλύψουν τα στοιχειώδη. Η ζωή γίνεται ολοένα πιο απαιτητική, πιο πιεστική, πιο δύσκολη.

Και στην Παιδεία… η εικόνα είναι ακόμα πιο ανησυχητική. Δεν θα μιλήσω για την «δωρεάν» παιδεία που υποτίθεται ότι προσφέρουμε. Θα μιλήσω για την ουσιαστική παιδεία, αυτή που χτίζει ανθρώπους. Τα παιδιά μας σήμερα συχνά δεν γνωρίζουν τα βασικά. Δεν γνωρίζουν την ιστορία του τόπου τους, δυσκολεύονται στην ανάγνωση και στη γραφή, ούτε κατέχουν τα απαραίτητα μαθηματικά. Λέξεις, αριθμοί και έννοιες που κάποτε ήταν αυτονόητες, σήμερα μοιάζουν βουνό.

Η ευκολία του υπολογιστή και του διαδικτύου τους έχει κάνει να στηρίζονται σε έτοιμες απαντήσεις. Δεν πιάνουν χαρτί και μολύβι, δεν γράφουν, δεν κάνουν λάθη για να μάθουν, δεν χτίζουν σκέψη. Πολλά παιδιά δεν έχουν μάθει να δημιουργούν, να φαντάζονται, να αναζητούν. Η τεχνολογία αντί να γίνει σύμμαχος, έγινε αντικαταστάτης. Και όταν κάτι αντικαθιστά την προσωπική προσπάθεια, τότε δεν εξελίσσει τον άνθρωπο — τον καθηλώνει.

Γινόμαστε, χωρίς να το καταλάβουμε, σκλάβοι της οθόνης. Σκλάβοι μιας συνεχούς ροής πληροφοριών που δεν φιλτράρεται, δεν επεξεργάζεται, δεν μετατρέπεται σε γνώση. Και αυτό δεν είναι απλώς πρόβλημα των παιδιών· είναι πρόβλημα ολόκληρης της κοινωνίας. Γιατί η Παιδεία δεν είναι υπόθεση των σχολείων μόνο, αλλά όλων μας: γονιών, δασκάλων, πολιτών.

Γι’ αυτό και το σύνθημα *Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία* παραμένει ζωντανό. Όχι ως ιστορική ανάμνηση, αλλά ως καθημερινή υπενθύμιση. Το ψωμί, γιατί η αξιοπρεπής διαβίωση δεν είναι πολυτέλεια αλλά δικαίωμα. Η παιδεία, γιατί χωρίς γνώση δεν υπάρχει μέλλον. Η ελευθερία, γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχει άνθρωπος.

Η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους «άλλους». Βαραίνει όλους μας. Τι κοινωνία θέλουμε; Τι παιδιά μεγαλώνουμε; Τι μέλλον χτίζουμε;

Ας σταθούμε λοιπόν για λίγο.

Ας σκεφτούμε.

Και ας αντιδράσουμε.

Για να μην γίνει το σύνθημα του Πολυτεχνείου ένας ακόμη θλιβερός καθρέφτης που μας θυμίζει τι χάσαμε, αλλά μια νέα αρχή για όσα μπορούμε — και πρέπει — να κερδίσουμε.